Marek Kaczmarzyk "Szkoła neuronów. O nastolatkach, kompromisach i wychowaniu"

Tytuł: Szkoła neuronów. O nastolatkach, kompromisach i wychowaniu

Autor: Marek Kaczmarzyk

Wydawnictwo: Dobra Literatura

„Nie przychodzimy na świat z kompletem memów. Nasze mózgi są natomiast wyposażone w mechanizmy pozwalające na ich przyswajanie i przekazywanie innym. Być może stopień rozwoju tych zdolności jest właśnie przystosowaniem, które dało nam prawdziwą przewagę nad innymi gatunkami” – te słowa, których prawdopodobieństwo potwierdzają kolejne badania, wyznaczają kierunek rozważań, prowadzonych przez Marka Kaczmarzyka. 

Książka „Szkoła neuronów. O nastolatkach, kompromisach i wychowaniu”, to już kolejna publikacja Wydawnictwa Dobra Literatura z serii „Kontrasty i kontrowersje”., która łączy wiedzę z różnych dziedzin nauki. Te interdyscyplinarne książki dalekie są od przeintelektualizowanych wywodów, zaś akademickie treści podane są w taki sposób, że czyta się je z wielkim zainteresowaniem, a wręcz z fascynacją. Najnowsza publikacja przybliżająca osiągnięcia neuronauk, szczególnie te związane z rozwojem OUN, to lektura po którą powinni sięgnąć nie tylko lekarze, ale również pedagodzy, logopedzi, a także rodzice i opiekunowie. 

Autor porusza zagadnienia związane z naszym mózgiem i jego rozwojem między innymi w kontekście szkolnych wymagań, które często stoją w sprzeczności z naszymi indywidualnymi umiejętnościami. Wychowanie szkolne, programy nauczania, a nawet przekonania samych nauczycieli często mają na celu nauczanie „wszystkich wszystkiego”. Uparcie ignorowane są predyspozycje dziecka, jego talenty i możliwości, ma być ono tak samo dobre z języka polskiego, matematyki, jak i prac plastycznych. Prowadzi to do problemów, zarówno samego dziecka, które w pewnym momencie traci zdolność przekraczania własnych ograniczeń w danym zakresie, jak i do braku efektywności samego systemu nauczania. 

Autor przybliża nam neurobiologiczne podłoże zachowań ludzi, odsłania przed nami zdumiewające wyniki badań naukowców, którzy dokonali odkrycia pokazującego, jak bardzo wszyscy jesteśmy do siebie podobni, choć patrząc na ewolucję i nasze dokonania, tak naprawdę powinniśmy diametralnie się od siebie pod względem genetycznym różnić. Kaczmarzyk opisuje również proces dojrzewania mózgu, zarówno w okresie prenatalnym, jak i po narodzinach, odkrywa również przed nami tajemnice mózgu nastolatka, który to mózg jest szczególnie wrażliwy na działanie układu nagrody. Autor zauważa ponadto, iż nastolatki mają poważne problemy ze snem, tymczasem według badan istnieje silny związek pomiędzy snem (jego jakością i długością), a różnymi procesami, takimi jak dojrzewanie istoty białej mózgu czy procesami odpornościowymi. 

Dowiadujemy się również sporo o neuronach lustrzanych, tj. o biologicznych podstawach empatii. Odkrycie tych neuronów było jednym z najbardziej doniosłych wydarzeń przełomu XX i XXI wieku, bowiem dzięki niemu możemy zrozumieć, w jaki sposób przenoszone są na drugą osobę praktycznie wszystkie stany umysłu. Autor zastrzega jednak, iż nie kopiujemy stanów innych ludzi – po prostu reagujemy na to, co widzimy.

To zaledwie kilka kwestii, które zostało poruszonych w książce „Szkoła neuronów” Marka Kaczmarzyka. Język publikacji, który pozwala zrozumieć skomplikowane kwestie związane z neuronauką, przyciągnie do lektury (a przynajmniej powinien) wiele osób, dla których zgłębienie kwestii dotyczących funkcjonowania człowieka, w tym jego mózgu, ma kluczowe znaczenie dla wykonywanego zawodu lub … dla procesu wychowywania dziecka. Wiedza na temat działania mózgu i konkretnych reakcji to również cenna informacja dla nas samych – tak, byśmy mogli zrozumieć konkretne wybory czy wzorce zachowań, a nawet korygować niektóre z nich.