Agnieszka Domagała-Kręcioch „Pedagog szkolny. Homo viator w labiryncie szkolnego życia”

Tytuł: Pedagog szkolny. Homo viator w labiryncie szkolnego życia

Autor: Agnieszka Domagała-Kręcioch 

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS 

Pedagog szkolny nie ma wdzięcznego zadania i bardzo często zostaje uwikłany w konflikty, których rozwiązaniu jego osoba ma służyć. Miotając się pomiędzy dyrektorem, nauczycielami, rodzicami, a uczniami, którzy tak naprawdę powinni być w centrum zainteresowania, ma szanse narazić się tak naprawdę wszystkim. Stąd niesprawiedliwe, szydercze niekiedy określenia jego profesji czy osoby (gdzie epitet „nawiedzona” to standard), stąd też podważanie jego roli i sensu istnienia jego stanowiska. Pewności siebie pedagoga nie wzmacniają też trudne czasu zmian, funkcjonowanie w warunkach nieustannego stresu, wywołanego reformami, decyzjami władz oświatowych czy regulacjami wprowadzanymi przez rządzących. Nic zatem dziwnego, że pedagog, i to nie tylko w czasach pandemii, czuje się przytłoczony, złapany jeśli nie w pułapkę, to przynajmniej uwięziony w labiryncie, z którego nie potrafi znaleźć wyjścia. Co zatem zrobić, by zapobiec wypaleniu, które w takiej sytuacji w niedługim czasie może się pojawić? 

Tak naprawdę najgorsze, co możemy w tej sytuacji zrobić, to zaniechać działania, płynąc po prostu na fali. Praca pedagoga, szczególnie w obecnych czasach wymaga nieustannego doskonalenia się i to jest jedyna droga, pozwalająca na wyjście z pułapki. Robić swoje, nieustannie się szkoląc, poszerzając wiedzę, i wykraczając z jej obszarem znacznie poza ramy pedagogiki. Niedoceniana jest także wymiana doświadczeń, a także lektura książek, które nie tylko dostarczają konkretnej wiedzy, ale też pokazują, że w swoich emocjach dany pedagog nie jest sam, że wątpliwości są rzeczą normalną, a także analizują różnego rodzaju sytuacje, które mogą pojawić się w zawodowym życiu pedagoga. 

Taką właśnie książką jest pozycja opublikowana nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS, pt. „Pedagog szkolny. Homo viator w labiryncie szkolnego życia”. Autorka, Agnieszka Domagała-Kręcioch stworzyła swojego rodzaju podręcznik dla pedagogów, zarówno dla tych, którzy zaczynają dopiero swoją podróż w tym zawodzie, dla tych, którzy znaleźli się właśnie na zakręcie, ale i dla tych, którzy doskonale odnajdują się w tej pracy i chcą wciąż poszerzać swoje kompetencje (i horyzonty). 

Książka, jak przystało na dość nieschematyczną pozycję, nie tylko unika przeintelektualizowanego języka, stając się lekturą, którą wręcz pochłaniamy łapczywie, czytając niejako o sobie i swojej pracy, to jeszcze zamiast rozdziałów, składa się … z wyzwań. Przed nami zatem, podobnie jak w prawdziwej pracy, jest ich sześć, obejmują one szeroki zakres tematyczny i dotyczą głównych obszarów, w których mogą wystąpić różnego rodzaju problemy. Wyzwaniem pierwszym jest wejście do wspomnianego labiryntu, i to z pełną świadomością, na co tak naprawdę się decydujemy. Wyzwanie drugie to różnego rodzaju sytuacje wychowawcze i działania podejmowane wobec nich przez pedagoga. Ostatnim wyzwaniem są dokumenty, które dla wielu pedagogów (i nie tylko) stanowią „piętę Achillesa”. Autorka podsumowuje obowiązki pedagoga w zakresie prowadzenia dokumentacji, dołączając niektóre wzorce różnych dokumentów. 

Trzecim wyzwaniem są różnorakie kryzysy, które w przestrzeni szkolnej występują nagminnie – znajdziemy tu omówienie stosunku szkoły do kryzysów, wyszczególnienie różnych rodzajów kryzysów, poruszone zostały również kwestie związane z zarządzaniem sytuacjami kryzysowymi. Czwarty rozdział to wyzwanie związane z „niegrzecznymi” dziećmi. Niegrzecznymi, czyli jakimi? Jakie sygnały powinny nas zaniepokoić w zachowaniu ucznia? Jak zminimalizować ryzyko pojawienia się zachowań niepożądanych? Rozdział czwarty to rzeczywiście (i paradoksalnie) jedno z największych wyzwań w pracy pedagoga – współpraca z nauczycielami. Autorka zajmuje się tu m.in. zagadnieniem pracy zespołowej, barierami, skutecznością wsparcia pedagoga i tym, co ma na tę skuteczność wpływ. 

Nieocenioną pomocą, którą autorka uwzględniła w książce, są różnego rodzaju narzędzia, które mogą pomóc w doskonaleniu siebie i warsztatu pracy (Skale Niepohamowanej Sprawczości i Niepohamowanej Wspólnotowości, Kwestionariusz: Autoewaluacja pracy pedagoga itp.), umożliwiają diagnozę sytuacji wychowawczej (Wstępna diagnoza klasy, Karta Pracy dla wychowawcy), pracę z uczniem zachowującym się niewłaściwie (Narzędzie do diagnozy częstotliwości niewłaściwych zachowań uczniów), pracę w zespole (Kwestionariusz „Współpraca w miejscu pracy”, „Koło współpracy”). 

Zawartość merytoryczna książki, przedstawienie problemów/zadań pedagoga w formie wyzwań, z którymi musi się on zmierzyć, a także zawarta w książce dokumentacja i różnego rodzaju wskazówki, ćwiczenia, narzędzia, są nieocenioną pomocą, i to nie tylko dla pedagogów, ale również dla psychologów czy nauczycieli. Dokładne przedstawienie rzeczywistości pracy pedagoga, chciałoby się napisać – szarej rzeczywistości – stanowi punkt wyjścia do zmian. Zmian, które warto zacząć od zmiany siebie, naszej postawy i poszerzania kompetencji!