niedziela, 31 marca 2019

Christie Watson "Pielęgniarki"

Tytuł: Pielęgniarki 
Autor: Christie Watson 
Wydawnictwo: Marginesy 


Ilu z nas, jeszcze w okresie dzieciństwa, marzyło o zostaniu pielęgniarką i zawzięcie leczyło swoje lalki i misie, ostrzykując je różnego rodzaju substancjami, bandażując ich rzekome rany czy bezlitośnie ściskając opaską ciśnieniomierza? Zapewnie wielu czytelników odnajdzie w tym obrazie również swoje wspomnienia, bowiem zabawa w siostrę czy lekarza jest dość częsta i przynosi wiele radości. Rzadko kiedy jednak ta beztroska zabawa przeradza się w prawdziwą pasję i stanowi zapowiedź wyboru drogi zawodowej. Szczególnie teraz, kiedy wciąż słyszymy o strajkujących pielęgniarkach, kiedy mimo postępu szpitale wciąż pozostają niedoinwestowane, zaś z powodu braku funduszy, liczba chorych przypadających na jedną pielęgniarkę wydaje się zbyt duża, by należycie się wszystkimi zająć. 

Christie Watson "Pielęgniarki" -KONKURS ZAKOŃCZONY

„Pielęgniarki’” - wzruszający, liryczny portret pielęgniarki i zarys losów ludzi, o których się otarła Christie Watson. 
Przepracowała dwadzieścia lat jako pielęgniarka, a w tej osobistej, przejmującej książce uchyla drzwi szpitala i zdradza jego tajemnice. Prowadzi nas szpitalnymi korytarzami na rozmaite oddziały i poznaje z najbardziej niezapomnianymi pacjentami. Pójdziemy z nią pod rękę korytarzami i odwiedzimy maleńkie wcześniaki, które walczą o życie, zawieszone na granicy przetrwania dzięki sieci cewników i opiece pielęgniarek; usiądziemy pośród pacjentów onkologicznych i dowiemy się, jak na nich wpływa chemioterapia, zobaczymy z daleka, jak instrumentariuszka współtworzy łańcuch pomocy podczas operacji na otwartym sercu; staniemy z boku, gdy pielęgniarki z zatłoczonego SOR-u będą zmuszone odpierać fale pacjentów otumanionych alkoholem i narkotykami. 
Podejrzymy wnętrze apteki szpitalnej i zadumamy się nad tysiącami wydawanych recept, spędzimy trochę czasu w kostnicy w towarzystwie pielęgniarek i rodzin pacjentów. Przekonamy się, że ten najbardziej niedoceniany z zawodów to źródło podstawowej opieki i życzliwości. Zbyt rzadko słyszymy głos pielęgniarek, a Christie jest tak szczera, mądra i przenikliwa, że godnie oddaje im sprawiedliwość. To wspaniała opowieść o życiu w jego najkruchszej fazie. /opis wydawnictwa/ 

sobota, 30 marca 2019

Z wizytą we wrocławskim zoo

Tak tu już niekiedy przewrotnie bywa, że ja – nie lubiąc zoo –  odwiedziłam już chyba wszystkie w Polsce. O wizycie w opolskim zoo pisałam TU, teraz natomiast przyszedł czas na najstarszy tego typu obiekt w kraju, czyli wrocławskie zoo. Podróż z Katowic zajmuje około 3 godzin, a choć zdecydowanie uważam, że zoo to jest przereklamowane (a już na pewno wrażenia nie są adekwatne do cen biletów), to osoby zainteresowane poznaniem dzikich zwierząt czy dzieci, które dotąd widziały je tylko na obrazkach, z pewnością znajdą tu coś dla siebie. 

piątek, 29 marca 2019

James Hazel "Dom Jętki "

Tytuł: Dom Jętki 
Autor: James Hazel 
Wydawnictwo: FILIA 



Przychodzi taki czas, kiedy trzeba zapłacić za wszystkie grzechy, kiedy sprawiedliwość zaczyna dopominać się o zadośćuczynienie, zaś skrzywdzeni –pragną zemsty. Czy jednak ktoś mógłby czekać na nią ponad 70. lat? A może wcale nie chodzi o zemstę, tylko do głosu dochodzi zło mieszkające w ludzkiej duszy? Może odzywa się w nim Szatan, namawiający do złego, do tego, by stawiać się wyżej, niż Bóg? 

czwartek, 28 marca 2019

Barbara Żołądek „Polskie święte. Bohaterki dla dziewcząt”

Tytuł: Polskie święte. Bohaterki dla dziewcząt
Autor: Barbara Żołądek 
Wydawnictwo: Jedność 


Młody człowiek potrzebuje wzorów do naśladowania, potrzebuje charyzmatycznych osobowości, które wskazują mu drogę do rozwoju. W jaki sposób jednak mądrze wybierać tych przewodników, mentorów? Kto może stać się dla nas autorytetem? 

Tak naprawdę odpowiedzi na to pytanie może być wiele, możemy bowiem wzorować się na rodzicach, rodzeństwie, dalszej rodzinie, nauczycielach, możemy też szukać tych wyjątkowych osób wśród … świętych. Najnowsza publikacja Wydawnictwa Jedność, pt. „Polskie święte. Bohaterki dla dziewcząt”, to wspaniała książka autorstwa Barbary Żołądek, która powinna zagościć w biblioteczce każdego dziecka wychowanego w duchu chrześcijańskim, a przynajmniej w biblioteczce każdej dziewczynki, w wieku szkolnym. Młody czytelnik znajdzie w niej bowiem nie tylko biografię siedmiu wspaniałych, pracowitych, odważnych kobiet, ale przede wszystkim bohaterki, które dzięki pracy, dobroci serca i wierze w Boga, były w stanie pokonać wiele przeciwności, które kochały ludzi i radowały się każdym kolejnym dniem. 

Jola Caputa "Od śniadania do kolacji"

Tytuł: Przepisy Joli. Od śniadania do kolacji 
Autor: Jola Caputa 
Wydawnictwo: Edipresse Książki 



Od kilku lat możemy obserwować zainteresowanie domowymi posiłkami. Po kilkunastu latach, podczas których zachłysnęliśmy się fast foodami i jedzeniem w barach i restauracjach, znów zaczynamy doceniać zapach i smak posiłków przyrządzanych w domu. I nie chodzi wyłącznie o oszczędności, ale również o świadomość tego, co znajduje się na naszym talerzu oraz przyjemność płynącą z gotowania. 

środa, 27 marca 2019

Marybeth Mayhew Whalen "Miasteczko Worthy"

Tytuł: Miasteczko Worthy
Autor: Marybeth Mayhew Whalen
Wydawnictwo: Helion (Editio Blue)


Są takie chwile, które sprawiają, że czujemy się niepokonani, niezniszczalni. Moglibyśmy wówczas przenosić przysłowiowe góry i ten stan mógłby trwać już zawsze. Zwykle nic bowiem nie zapowiada nadchodzącej tragedii, często nawet nie wyobrażamy sobie, że coś mogłoby ten stan rzeczy zmienić, że coś mogłoby przerwać tę sielankę. Niestety, to co niewyobrażalne, bardzo często dzieje się w rzeczywistości, przekreślając w jednej chwili wszystko co osiągnęliśmy, sprawiając, że w jednej chwili nasze przekonanie o własnej wielkości pryska jak bańka mydlana.

wtorek, 26 marca 2019

Aranżujemy przestrzeń biurową

Nie od dziś wiadomo, że otoczenie oddziałuje na człowieka, zatem od tego, jak zaaranżowane jest biuro czy salon wystawowy firmy, uzależnione jest samopoczucie oraz efektywność pracujących tam ludzi, a także stosunek klientów do prezentowanej oferty. Dlatego też coraz bardziej popularne są szczególnie dwa trendy w wystroju wnętrz, z których pierwszy zakłada podział biura na strefy, drugi zaś opiera się na filozofii lean management. Jak wyglądają takie biura? 

Jordi Sierra i Fabra "Sześć dni w grudniu"

Tytuł: Sześć dni w grudniu 
Autor: Jordi Sierra i Fabra 
Wydawnictwo: Albatros 




Polska należy do tych krajów, które najbardziej ucierpiały wskutek prowadzonej przez niemieckie władze okupacyjne polityki rabowania dzieł sztuki. W minionych latach Niemcy zwróciły zaledwie kilka skradzionych dzieł sztuki, a tymczasem znawcy sztuki przyznają, że wartość wszystkich zagrabionych przedmiotów może sięgać nawet 30 miliardów dolarów. Tak naprawdę jednak dokładne oszacowanie wartości dzieł, jakie w czasie wojny Niemcy wywieźli z Polski lub zniszczyli, jest niemożliwe. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w prowadzonym przez siebie rejestrze zgromadziło dane o ponad sześćdziesięciu tysiącach zrabowanych przedmiotów, a spis ten jest ciągle uzupełniany i prawdopodobnie lista nigdy nie zostanie zamknięta. Nie da się bowiem ani policzyć, ani oszacować dokładnie tych strat. 

Jacek Dubois "Królewski skarb. Kto odnajdzie klejnoty koronacyjne?"

Tytuł: Królewski skarb. Kto odnajdzie klejnoty koronacyjne? 
Autor: Jacek Dubois 
Wydawnictwo: Edipresse Książki




Klejnoty koronacyjne królowej brytyjskiej to łakomy kąsek dla niejednego złodzieja. Kto jednak odważyłby się ukraść tak charakterystyczną i cenną biżuterię? Co więcej, kto – spoza Anglii – dokonałby tak zuchwałego napadu? 

Okazuje się, że tego karkołomnego czynu dokonano w … Polsce. Zostały skradzione w Warszawie, z wystawy, na której były prezentowane. Kamery miejskie uchwyciły trzech złodziei, którzy prawdopodobnie są odpowiedzialni za ten napad, tyle tylko, że w trakcie ucieczki jeden z nich postanowił nie dzielić się łupem i okradł swoich wspólników. Policji udaje się ustalić, że udał się do jednego z biurowców – funkcjonariusze podejrzewają, że skontaktował się ze swoim paserem i przekazał mu zrabowane klejnoty. Ich wartość oszacowano na czterdzieści milionów funtów, ale tak naprawdę – biorąc ich wartość historyczną – są bezcenne. 

niedziela, 24 marca 2019

J.Daniels "To, czego potrzebuję"

Tytuł: To, czego potrzebuję 
Autor: J.Daniels 
Wydawnictwo: Edipresse Książki 


Kiedy nauczyłyśmy się ignorować fakt, że nasz mężczyzna nie dba o nas tak, jak na to zasługujemy? Dlaczego prześcigamy się w pomysłach, jak go zadowolić, podczas kiedy on nie jest w stanie podać nam szklanki wody? Kiedy przestałyśmy wymagać od niego jakiejkolwiek aktywności w domu, zamieniając się w sprzątaczki i kucharki? Na jakim etapie związku tak się dzieje? Czy ponad rok trwania związku oznacza, że on może być już głuchy na nasze potrzeby? 

Z wizytą w Ołomuńcu - część I (Horní námĕstí i okolice)

Ołomuniec, to wspaniała metropolia, szóste co do wielkości miasto Republiki Czeskiej. Znajduje się w samym sercu Moraw i w przeszłości była jej głównym miastem. Obecnie jest siedzibą starożytnego uniwersytetu, arcybiskupstwa, filharmonii, wielu muzeów, a także restauracji i klimatycznych kawiarenek. Mimo iż na przedmieściach miasta dominują blokowiska i klimat rodem z lat 80. XX wieku, to jednak samo centrum miasta, Starówka, zachwyca zarówno mnogością uroczych kamienic, fontann, a także wyjątkowo interesujących kościołów. 

sobota, 23 marca 2019

Ashley Saunders, Leslie Saunders "Zasada Jednego"

Tytuł: Zasada Jednego 
Autorki: Ashley Saunders, Leslie Saunders 
Wydawnictwo: Kobiece 




Przez długie lata świat bulwersowała przyjęta w Chinach polityka jednego dziecka. Obowiązująca przez ponad trzy dekady ścisła kontrola urodzin przyniosła szereg problemów, m.in. poważne problemy społeczne, w tym olbrzymia dysproporcja płci, brak rąk do pracy i spodziewany kryzys systemu emerytalnego. Dlatego też w 2015 roku na plenum Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin podjęto uchwałę zezwalającą wszystkim parom na posiadanie … dwójki dzieci. Niezależnie od tego, jak bardzo niezrozumiała jest dla nas taka kontrola, ograniczenie swobód obywatelskich, to tak naprawdę ingerencja rządu w sfery osobiste, intymne, była i będzie – również w takich krajach, jak Polska, czy … USA. I choć trudno jest w to uwierzyć, to po równi pochyłej zmierzamy w kierunku rzeczywistości, w której to państwo będzie decydowało ile potomstwa mamy posiadać, jak mamy żyć, a wszechobecne kamery czujniki i drony inwigilować będą wszystkie sfery naszej aktywności. 

piątek, 22 marca 2019

Roma J.Fiszer "Chata nad jeziorem"

Tytuł: Chata nad jeziorem 
Autor: Roma J.Fiszer 
Wydawnictwo: Edipresse Książki 


Mówi się, że kobieta zmienną jest, ale te zmiany zdania, podejścia do życia czy do pewnych kwestii są wynikową doświadczenia, obserwacji samej siebie, a także zmieniającego się otoczenia. I choć nic nie jest stałe, bardzo często zmiany zdania bulwersują opinię publiczną, wywołują waśnie, mogą sprawić ból i zawód choć – w ostatecznym rozrachunku – okazują się być korzystne. 

czwartek, 21 marca 2019

Idealny prezent dla żony

Kolejne rocznice urodzin, ślubu, imieniny, ważne dla żony daty – wszystko to przyprawia mężczyzn o ból głowy. Pozostaje bowiem pytanie, z jakim prezentem zjawić się na progu mieszkania, co podarować swojej żonie, dziewczynie, przyjaciółce, czym ją uszczęśliwić. Dla tych, którzy już wielokrotnie zmagali się z niezadowoleniem z prezentu, dla tych, którzy poszukują inspiracji, dla tych wreszcie, którzy poszukują czegoś nieszablonowego, wyjątkowego, prezentuję poniższe zestawienie. Każdy z proponowanych przedmiotów – w zależności od charakteru kobiety, jej zainteresowań i pasji – to idealny prezent dla żony

Babka piaskowa

Każdy sezon jest dobry na słodki poczęstunek. W oczekiwaniu na świeże owoce, serniczki na zimno i aromatyczne desery rzucam się w wir przygotowań do Świąt. Powoli powstaje świąteczne menu, na razie tylko na słodko – to przyszły tydzień będzie czasem eksperymentowania z farszami do jajek. Na razie zatem pyszna babka piaskowa. Idealna nie tylko na świąteczny stół, ale na szybką przekąskę i poczęstunek dla niezapowiedzianych gości. Smacznego! 

Sernik z krówkami

Zbliżające się Święta skłaniają nie tylko do zmiany smaków ciast (chwilowe zawieszenie seryjnej już niemal produkcji jabłeczników i szarlotek), ale i do próbowania nowych przepisów na tradycyjne ciasta związane ze Świętami Wielkiej Nocy, jak babki, mazurki czy serniki. Dlatego też zapraszam do spróbowania ciasta, które uwiedzie każdego łasucha i wielbiciela serników – sernika z krówkami. Smacznego! 

środa, 20 marca 2019

Tracy Darnton "Prawda o kłamstwach"

Tytuł: Prawda o kłamstwach 
Autor: Tracy Darnton 
Wydawnictwo: Ya! 



Zapewne każdy z nas przynajmniej raz w życiu zapragnął mieć genialną pamięć. Kiedy wracamy z zakupów bez części produktów, kiedy na klasówce z historii ważne daty i fakty dosłownie wylatują nam z głowy, kiedy mimo usilnych starań po raz kolejny zapominamy słówek w języku, którego chcemy się nauczyć – to tylko niektóre sytuacje, które wzbudzają w nas frustracje i inicjują marzenia o sytuacji, w której nie tylko bardzo szybko się uczymy, ale też niczego nie zapominamy. Jednak, tak naprawdę tylko nam się tak wydaje, że nasze życie wówczas cudownie by się odmieniło, a my bylibyśmy bardzo szczęśliwi. 

niedziela, 17 marca 2019

Lucinda Riley "Siostra księżyca"

Tytuł: Siostra księżyca 
Autor: Lucinda Riley 
Wydawnictwo: Albatros 


Sześć niezwykłych sióstr, każda nazwania imieniem gwiazdy gromady Siedmiu Sióstr, Plejad. Mają różnych rodziców, urodziły się na różnych kontynentach, a jednak wszystkie wychowały się w prywatnej posiadłości na półwyspie Jeziora Genewskiego. Ich adopcyjny ojciec, nazywany Pa Saltem, przywoził je po kolei ze swoich podróży po świecie, otaczając je miłością i bezwarunkową akceptacją. Po jego śmierci każdej z nich pozostawił list ze wskazówkami, które mogą pomóc im odnaleźć biologicznych rodziców i poznać własne korzenie. A choć każda z nich darzyła Pa Salta wielką miłością i szacunkiem, to jednak wszystkie – po kolei – niezależnie od tego gdzie są i czym się zajmują, decydują się odszukać bliskich i poznać historię swoich narodzin… 

Co zobaczyć w Rzymie - pięć propozycji

Rzym jest w planach niemal każdego turysty, zainteresowanego historią Europy. Znajdzie tu on najcenniejsze zabytki każdej epoki. Nie sposób dokładnie poznać miasta podczas jednorazowego pobytu, śmiało można stwierdzić, że nawet rok intensywnej eksploracji, mógłby okazać się niewystarczający. Każda uliczka, każdy fragment muru kryje bowiem w sobie wielowiekową historie, a połączeniu z licznymi spektaklami, wernisażami, wydarzeniami, nowymi punktami na kawiarnianej mapie, daje niezwykły obraz miasta, w którym to, co dla ducha, łączy się z tym, co dla ciała. Wybrałam zatem pięć zabytków, które zobaczyć trzeba (czy warto, to sprawa dyskusyjna, bo Schodami Hiszpańskimi byłam mocno rozczarowana) i spokojnie wystarczy Wam na to jeden czy dwa dni pobytu. 

piątek, 15 marca 2019

Joanna Buława-Halasz „Rehabilitacja społeczna i zawodowa dorosłych osób autystycznych”

Tytuł: Rehabilitacja społeczna i zawodowa dorosłych osób autystycznych
Autor: Joanna Buława-Halasz 
Wydawnictwo: IMPULS 



Posługując się językiem branżowym „uzawodowienie”, a właściwie rehabilitacja zawodowa, ale i społeczna osób niepełnosprawnych, nieustannie wraca jako temat medialny przy kolejnych rządach, po to, by tak naprawdę nic się w temacie nie zmieniło. Ewentualne ruchy w kierunku tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, szczególnie niepełnosprawnych intelektualnie, ograniczają się do fragmentarycznych, a niekiedy wręcz pozorowanych działań. Wynika to z różnych przyczyn – firmy nie mające do czynienia z niepełnosprawnymi pracownikami boją się konsekwencji ich zatrudnienia, niskiej efektywności czy ewentualnych strat. Bardzo często lęk jest już przed samą niepełnosprawnością, często też nie potrafią wyobrazić sobie, jak organizacyjnie praca osoby niepełnosprawnej miałaby wyglądać. Nieco lepiej wygląda kwestia rehabilitacji społecznej, ale w głównej mierze jest to zasługa rodziców i terapeutów, a także szeregu specjalistów, które pracują nad wykształceniem umiejętności społecznych, komunikacyjnych, wdrożeniem określonych reguł zachowania i granic. 

środa, 13 marca 2019

Jabłecznik

Uwielbiam jabłecznik / szarlotkę i ciasta te często goszczą na moim stole. Uwodzi mnie nie tylko zapach pieczonych jabłek i cynamonu, ale ten wspaniały smak rozpływającego się ciasta. Dziś szybka wersja jabłecznika, dość chrupiąca dzięki orzechom, którym ciasto jest posypane. Smacznego!

K.N.Haner "Sponsor. Tom I "

Tytuł: Sponsor. Tom I 
Autor: K.N.Haner 
Wydawnictwo: Editio Red 



Statystyki są alarmujące: co dziesiąta studentka w Polsce prowadzi podwójne życie, dorabiając sobie uprawianiem seksu w zamian za korzyści materialne. I choć nie działają one pod egidą agencji towarzyskich, choć nie stoją przy ulicy, to jednak to co robią, nosi znamiona prostytucji. Część dziewczyn ma jednego sponsora, inne mają nawet kilku, a w zamian za nowe ubrania, perfumy, opłacone czesne na studia czy czynsz, są w stanie wiele zrobić. Dlaczego piękne, zdobywające wykształcenie dziewczyny, często władające kilkoma językami, nie szukają dobrej pracy tylko wolą szukać tych, którzy zapłacą im za sex? 

Anne Loiseau „Kuchnia dla zabieganych. Dania przygotowane w weekend na cały tydzień”

Tytuł: Kuchnia dla zabieganych. Dania przygotowane w weekend na cały tydzień
Autor: Anne Loiseau 
Wydawnictwo: Jedność 



Żyjemy szybko, coraz częściej też czujemy, że brakuje nam czasu na wszystkie ważne sprawy. Cierpi na tym rodzina, cierpią kontakty ze znajomymi, cierpi na tym też nasze zdrowie. W ciągu dnia zadowalamy się szybkimi, niezdrowymi przekąskami, które mają na celu zabić nasz głód, wieczorem zaś próbujemy „nadrobić” brak większych posiłków w ciągu dnia i najadamy się, obciążając naszą wątrobę i powoli, każdego roku, pracujemy nad zawałami serca, fundując sobie wysoki poziom cholesterolu i zapychając swoje tętnice. Czy jednak można to zmienić wobec coraz większego tempa naszego życia? Czy jest sposób, by w ciągu tak zapracowanego tygodnia mimo wszystko cieszyć się z pysznego, domowego (i zdrowego!) posiłku? 

wtorek, 12 marca 2019

Ruth Rendell "Wilk na rzeź"

Tytuł: Wilk na rzeź 
Autor: Ruth Rendell 
Wydawnictwo: Replika 



„Człowiek to istota, która zabija swojego brata, swego bliźniego. Według Księgi Rodzaju zbrodnia jest częścią istoty ludzkiej” – twierdzi Robert Badinter, francuski polityk i prawnik. Ze zbrodnią mamy rzeczywiście do czynienia niemalże każdego dnia, wciąż jesteśmy bombardowani informacjami o odnalezionych zwłokach, albo mniej lub bardziej przemyślanych morderstwach. Co jednak w sytuacji, kiedy nie jesteśmy pewni, czy do zbrodni w ogóle doszło? Kiedy nie jesteśmy w stanie stwierdzić, że dana osoba została zamordowana, a nawet tego, że zaginęła? Jak w takim wypadku prowadzić śledztwo? Gdzie znaleźć punkt zaczepienia? 

Babeczki z bananem i czekoladą

Dodaj napis
Przepis czekał już od Walentynek, ale wówczas pewne wydarzenia odciągnęły nas od świętowania. Jednak, jak mówi przysłowie: „co się odwlecze…”, zatem to dziś przyszedł czas na esencjonalne, bardzo czekoladowe babeczki z bananami. Nie dość, że czekolada dostarczy hormonu PEA, zwanego molekułą miłości, to jeszcze banany wpływają na produkcję hormonów płciowych. To aż dwa afrodyzjaki w babeczkach, więc... szykujcie się, bo będzie gorąco. Smacznego!

niedziela, 10 marca 2019

Michał Pasterski "Insight. Droga do mentalnej dojrzałości"

Tytuł: Insight. Droga do mentalnej dojrzałości 
Autor: Michał Pasterski 
Wydawnictwo: One Press 


Jakie błędy w systemie polskiej edukacji ograniczają nasz potencjał? Czym jest zdrowe spojrzenie na siebie? Dlaczego szkolenia motywacyjne nie działają (i co działa)? Co się dzieje, kiedy nie zaspokajamy naszych psychologicznych potrzeb? Jak osiągnąć mentalną dojrzałość i czym ona tak naprawdę jest? Dlaczego wielu z nas żyje w nieustannej wojnie z samym sobą? Czym jest metoda Insight i w jaki sposób można ją stosować? To tylko kilka z szeregu pytań, na które odpowiedzi znajdziemy w książce – swego rodzaju poradniku samorozwoju, która ma szansę odmienić nasze życie i nadać mu nową jakość. 

Tydzień w Rzymie - garść przydatnych informacji

„Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” – to popularne przysłowie kiedyś oznaczało dużo więcej. Rzeczywiście, w starożytności, do stolicy Imperium Rzymskiego wiodły wszystkie szlaki. Wieczne miasto, „caput mundi” – stolica świata, tak nazywano to niezwykłe miasto. Funkcjonuje ponadto określenie „miasta na siedmiu wzgórzach”, bowiem stolica Włoch faktycznie leży na wzgórzach: Awentyn, Kapitol, Celio, Eskwilin, Palatyn, Kwirynał oraz Wiminal. W okresie renesansu było ono mekką artystów, w XIX wieku, obowiązkowym przystankiem dla zamożnych podróżników. Do dziś zachowało swój kosmopolityczny urok, a między innymi z uwagi na fakt, iż Rzym jest swego rodzaju centrum chrześcijaństwa oraz siedzibą Kościoła rzymskokatolickiego, sacrum łączy się tu z profanum, a przeszłość z teraźniejszością. 

sobota, 9 marca 2019

Jan Tomkowski "Jesień"

Tytuł: Jesień 
Autor: Jan Tomkowski 
Wydawnictwo: Arkady 


„W kierunku Ziemi mknęła zabłąkana asteroida i prawdopodobnie zbliżał się koniec świata. A ja miałem jeszcze tyle spraw do załatwienia! Musiałem odnaleźć Henryka i pozbyć się Pauliny, uratować Justynę, a potem zdobyć bilet na podróż w czasie” – te słowa mogłyby równie dobrze zapowiadać powieść fantastyczną, jak i katastroficzną. Oczywiście tak by było, gdybyśmy potraktowali je dosłownie i umieścili w sztywnych schematach cech charakterystycznych danego gatunku. 

Wspomagamy pamięć i koncentrację


źródło: pixabay.com
Procesy pamięciowe i koncentrację, podobnie jak wszelkie inne umiejętności, da się wzmocnić oraz zautomatyzować. Chyba każdy, kto kiedyś uczył się złożonego zestawu manewrów – na przykład jazdy na rowerze, prowadzenia samochodu, obsługi komputera – doświadczył rosnącej paniki, że nie potrafi skupić się jednocześnie na tak wielu czynnościach. A jednak z czasem, w miarę powtarzania ćwiczeń, wszystko stało się prostsze. Dlaczego jednak, dla jednych osób skoncentrowanie się na danej kwestii nie sprawia trudności, inni muszą włożyć to wiele wysiłku? Dlaczego u jednych proces zapamiętywania przebiega błyskawicznie, a wydobycie czegoś z mroków niepamięci wcale nie jest trudne, inni zaś mają problem z odtworzeniem wczorajszego dnia? Tajemnica tkwi w działaniu mózgu, jego odpowiednim odżywieniu i ćwiczeniach. 


Jak działa mózg?


Uczymy się poprzez doświadczenie, nawiązując kontakt ze światem za pomocą zmysłów. Pomiędzy neuronami, czyli komórkami mózgowymi, stopniowo tworzą się połączenia nerwowe, zaś neurony stają się drogami, przez które przyjmujemy doświadczenia. 

Stymulowane neurony wytwarzają wiele dendrytów, przypominających cieniutkie gałązki wyrastające z konara i łączą się z aksonami (wypustkami) innego neuronu alb grupy neuronów. Kiedy te dendryty i aksony połączą się, to wymieniają pomiędzy sobą małe ładunki elektryczne oraz uwalniają mikroskopijne ilości rozmaitych substancji chemicznych, w zależności od charakteru doświadczenia. Kiedy dowiadujemy się czegoś pierwszy raz- działamy powoli, ale każdy kolejny raz jest już łatwiejszy, bowiem istnieje wytyczona ścieżka. 

Nasz mózg wciąż poszukuje nowych danych i doświadczeń, a istotną konsekwencją takiego nastawienia jest to, że jeśli chcemy, by nasz mózg się rozwijał, musimy mu dostarczyć możliwie wielu nowych doświadczeń, a także czasu, aby mógł z nich wyciągnąć wnioski. Inną właściwością naszego mózgu jest to, iż bardzo lubi on tworzyć połączenia i skojarzenia oraz wzorce i schematy. Aksony i dendryty wytwarzają powiązania, dzięki którym sens doświadczeń i zdobywana wiedza przepływają z jednego neuronu do drugiego. Nasz mózg ma taką wprawę w tworzeniu połączeń, że często próbuje wypełniać luki nawet wówczas, kiedy nie ma wystarczającej liczby informacji. Przykładowo, kiedy ktoś udziela nam tylko części niezbędnych informacji, nasz mózg natychmiast zaczyna wypełniać brakujące elementy. Oczywiście, kiedy próbujemy znaleźć rozwiązanie jakiegoś problemu, ta tendencja mózgu działa pozytywnie, podpowiadając nam gotowe schematy rozwiązań. Niestety, w komunikacji międzyludzkiej ta właściwość działa na naszą niekorzyść, bowiem mamy tendencję do „dopowiadania” oraz wysnuwania wniosków, które w przypadku pełnej informacji nie przyszłyby nam do głowy – tak rodzą się na przykład plotki. 

Zdolność tworzenia przez mózg schematów idzie w parze ze zdolnością do naśladowania. Zanim nie powstanie połączenie synaptyczne, nie posiadamy żadnej „wiedzy” pyzatą, z którą przyszliśmy na świat. Najefektywniejszym sposobem tworzenia połączeń jest przyglądanie się, co robią inni oraz naśladowanie ich. Obserwowanie kogoś, kto wie lepiej (na przykład siedzenie w ławce z dobrym uczniem czy wybieranie sobie wzorców osobowych wśród rodziny i naśladowanie ich postępowania), jest dobrym sposobem uczenia się. 

Niestety, wszystkie procesy poznawcze, a także pamięć i koncentracja są zaburzone pod wpływem stresu. Kiedy mózg znajduje się pod wpływem silnego stresu, potrafi bowiem myśleć tylko o przetrwaniu. Krew i energia, które w innej sytuacji służyłyby wyższym procesom myślowym, zostają przekierowane w taki sposób, by zapewnić nam przetrwanie. Aby stres działał motywująco a nie paraliżująco, musiałaby zostać zachowana odpowiednia proporcja pomiędzy trudnym wyzwaniem, a niedużym zagrożeniem. 


Jak odżywić mózg? 


Wiele osób zastanawia się czy istnieje jakiś magiczny sposób, by za sprawą przyjmowanych pokarmów stać się nagle geniuszem z supermózgiem. Odpowiedź jest negatywna, co nie znaczy, że przyjmowane pożywienie pozostaje bez znaczenia dla naszej pamięci czy / i koncentracji. Nasz umysł bowiem, podobnie jak i całe ciało, odnosi korzyści z odpowiednio zrównoważonej diety. 

Trzy podstawowe zasady prawidłowego odżywiania się (a zatem i mózgu), to: 

1. Odpowiednia ilość wody – nasz mózg musi być odpowiednio nawodniony, żeby dobrze pracować. Niestety, wiele osób żyje w stanie permanentnego niedoboru wody, w którym ich umysły pracują znacznie poniżej poziomu możliwości. 

2. Równowaga składników – naszemu mózgowi potrzebna jest pełnowartościowa, zrównoważona dieta. Proteiny zawarte w jajkach, jogurty, ryby, drób i wieprzowina zawierają aminokwas o nazwie tyrozyna. Jest on rozkładany w celu wytworzenia dwóch cennych związków chemicznych, zwanych neuroprzekaźnikami: norefryny i dopaminy. Oba te związki sprzyjają skupieniu uwagi oraz skutecznemu działaniu pamięci. Z kolei tłuszcze wytwarzają acetylocholinę, która w umiarkowanych ilościach dobrze służy naszej pamięci i sprzyja zdrowiu zwojów nerwowych. Uważać trzeba na różnego rodzaju barwniki oraz dodatki smakowe i konserwanty, powszechnie stosowane w przetworzonych produktach spożywczych- mają one negatywny wpływ na mózg, szczególnie mózg dziecka. Związek pomiędzy tego rodzaju dodatkami a nadpobudliwością uczniów potwierdzono w licznych badaniach. 

3. Jedz mało i często – po obfitym posiłku nasz żołądek i przeciążony system trawienny łapczywie pobierają utlenioną krew. Dlatego zazwyczaj czujemy wówczas senność, bowiem mózg nie otrzymuje takiej ilości krwi, by pozwoliła mu utrzymać stan wzmożonej uwagi. 

Jednak mózg można odżywić nie tylko dzięki przyjmowanym pokarmom. Lepszemu funkcjonowaniu umysłu służy też śmiech, bowiem obniża on poziom stresu oraz zmniejsza ilość krążącego w naszym ciele kortyzolu. Badania dowodzą, że śmiech poprawia działanie systemu odpornościowego i zwiększa zdolność rozwiązywania problemów. 

Kolejnym źródłem dobrego samopoczucia jest muzyka – może ona nam pomóc na kilka sposobów. Po pierwsze, kiedy słuchamy muzyki, obie półkule mózgowe biorą udział w przetwarzaniu melodii i schematów rytmicznych. Sugeruje to, że słuchanie muzyki aktywizuje znaczne obszary w mózgu i dlatego może dobrze przygotować go do nauki. Ponadto muzyka obniża poziom stresu, sprzyja relaksowi oraz wpływa na nastrój. Georgi Lozanov sugeruje, że każdy rodzaj muzyki wpływa na nas w inny sposób. Na przykład muzyka klasyczna i romantyczne doskonale pomaga przyswajać nowe informacje, podczas gdy muzyka barokowa bardziej wspomaga przetwarzanie i przypominanie tych informacji. 

Kolejnym sposobem odżywiania naszego mózgu, jest sen. Najważniejszą wiadomością na temat snu jest to, że potrzebujemy go dużo więcej, niż zazwyczaj sobie zapewniamy – mimo iż jest to sprawa indywidualna, to zwykle większość z nas funkcjonuje lepiej, śpiąc około siedmiu i pół godziny na dobę. Niedobór snu obniża poziom możliwości naszego mózgu, ale liczy się nie tylko jego ilość, ale też i jakość. Każdego dnia mózg nieustannie angażuje się w nowe doświadczenia, dlatego potrzebuje głębokiego snu, czasem określanego jako faza REM, podczas którego często pojawiają się marzenia senne. To właśnie w tym czasie mózg przetwarza informacje uzyskane w ciągu dnia. W tej fazie wytwarzany jest też neuroprzekaźnik – acetylocholina, czyli substancja chemiczna niezbędna dla sprawnej pracy sieci neuronów, a zatem i dla pamięci. Niekiedy, przy zaburzeniach snu, konieczne jest sięgnięcie po leki


Sekrety pamięci 


źródło: pixabay.com
To, że nie pamiętamy wszystkiego, czego doświadczamy, wynika z działania mechanizmu umożliwiającego naszemu mózgowi przetrwanie. To z korzyścią dla nas większość nieistotnych elementów naszej codzienności zostaje natychmiast zapomniana, mózg dokonuje bowiem selekcji. Istotne jest jednak to, by rzeczy ważne były utrzymane w pamięci na długo. 

Aby zrozumieć, jak działa pamięć (i wykorzystać tę właściwość), warto znać kilka prostych zasad: 

1. Mamy skłonność do zapamiętywania pierwszego i ostatniego elementu (warto zatem dzielić naukę na kilka etapów, żeby pojawiło się więcej początków i zakończeń). 

2. Łatwiej zapamiętywać nam schematy i powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami (szukaj powiązań nawet pomiędzy elementami, które pozornie wydają się niepowiązane). 

3. Mamy skłonność do zapamiętywania elementów, które nas zaskakują albo różnią się od pozostałych, nie pasują od schematu (posługuje się zaskakującymi obrazami, żeby wzmocnić przekaz). 

4. Nasza zdolność do przywoływania z pamięci poszczególnych elementów zwiększa się, jeśli po pewnym czasie powtarzamy to, czego się nauczyliśmy (siła w powtórkach materiału!). Dobrą i prostą zasadą jest przypominanie sobie rzeczy, które chcemy zapamiętać, po upływie: godziny, dnia, tygodnia, miesiąca, roku. 

Podstawowe założenie, na którym opierają się te zasady jest takie, że aby zachować rzeczy w pamięci, trze mieć do nich żywy, pozytywny stosunek. W kotwiczeniu wspomnień bardzo dużą rolę odgrywa również miejsce – możemy wykorzystać tę właściwość, starając się świadomie przyswoić szczegóły jakiegoś miejsca, doświadczając czegoś, co chcemy zapamiętać. 


Jak wzmocnić koncentrację? 


Koncentracja jest umiejętnością skupienia uwagi oraz skierowania jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, zjawisko, bodziec, oraz utrzymania tej uwagi w czasie. Koncentracja może nastąpić pod wpływem celowego i świadomego działania człowieka, dlatego też – jak każdą umiejętność – można ją wyćwiczyć. 

Poza wspomnianymi sposobami na poprawę działania mózgu (a więc pamięci i koncentracji), takimi jak zdrowa dieta czy odpowiednia ilość snu, można skorzystać z wielu metod i technik poprawiających koncentrację: 

· środowisko bogate wizualnie – wiele osób potrzebuje wizualnych sygnałów, że właśnie nadszedł czas słuchania [dłonie mówiącego na biodrach, palec na ustach (jak wówczas, kiedy chcemy kogoś uciszyć), położenie dłoni na głowie dziecka lub podniesienie ręki, by uspokoić klasę]. Takie osoby, potrafią się fantastycznie skupić wówczas, Dy oddają się tworzeniu kolaży, malowaniu, robieniu plakatów czy rysowaniu wykresów, zatem pomocą w zapamiętywaniu mogą być np. mapy myśli czy wykresy chmurkowe. Koncentrację i pamięć dla tego typu osób wspomagać również może układanie puzzli (poprawiają zdolności motoryczne, abstrakcyjne myślenie i wizualizację przestrzenną), czy kolorowe karteczki do pisania. 

· osoby kreatywne i twórcze, które często oddają się „bujaniu w obłokach” muszą nauczyć się zachowania równowagi pomiędzy czasem spędzonym na marzeniach, a czasem spędzonym na skupieniu się na czymś konkretnym. Watro więc wdrażać w ich życie rytuały i zasady, dzięki którym uczyć się będą działania na czas i zgodnie z ustalonym wcześniej planem. Zdolność koncentracji u takich osób można rozwijać angażując je w codzienne, proste zadania, takie jak sprzątanie, nakrywanie do stołu, gotowanie na podstawie przepisów. Koncentracje wspomagać będzie także gra w domino, szachy – uczą rozwiązywania problemów i myślenia strategicznego, czy układanie, porządkowanie kolekcji (wspomaga planowanie). 

· Osoby, które łatwo rozkojarzają się pod wpływem dźwięków, również za sprawą dźwięków dobrze się uczą. Dla nich dobrym rozwiązaniem są audio-booki lub nagrania wykładów, słówek. Pomocne może być też nagrywanie rymowanek własnego autorstwa, ułatwiających zapamiętywanie kolejności. Pomóc może również słuchanie delikatnej muzyki obniżającej nadmiar energii, granie w kalambury i rozwiązywanie rebusów. 

Z rozwinięcia koncentracji płynie wiele korzyści – lepsza pamięć, szybsza i bardziej wydajna i efektywna nauka, a także oszczędność czasu, energii oraz pieniędzy.

piątek, 8 marca 2019

Marcin Brzostowski "Międzynarodowy dzień mafii"

Tytuł: Międzynarodowy dzień mafii
Autor: Marcin Brzostowski



Jeśli przyjrzeć się przestępczemu światkowi mogłoby się wydawać, że jest on zdecydowanie zdominowany przez mężczyzn. Kobiety u ich boku są zwykle nieziemsko piękne, zblazowane i raczej mało inteligentne, choć zadaje to kłam rzeczywistości. Niejednokrotnie to bowiem płeć piękna jest bardziej przebiegła, zaś zarzucana kobietom emocjonalność sprawia, że są one jeszcze bardziej nieprzewidywalne i niebezpieczne. 

Alicja Sinicka "Winna"

Tytuł: Winna 
Autor: Alicja Sinicka 
Wydawnictwo: Kobiece 


„Jedna chwila może zmienić całe życie. Najgorsze jest to, że człowiek nigdy się jej nie spodziewa. Budzi się jak zwykle rano i nie wie, że to właśnie dziś. Dziś wszystko zacznie biec w innym kierunku, niezależnie od woli zainteresowanego” – o prawdziwości tych słów mogło przekonać się wiele osób, których życie zmieniło się w ciągu zaledwie ułamka sekundy, których marzenia i / lub szansa na szczęście zostały przekreślone. 

środa, 6 marca 2019

Sylvia Lőhken „Potęga osobowości. Jak łączyć siły introwertyków i ekstrawertyków, by osiągać niezwykłe rezultaty”

Tytuł: Potęga osobowości. Jak łączyć siły introwertyków i ekstrawertyków, by osiągać niezwykłe rezultaty
Autor: Sylvia Lőhken 
Wydawnictwo: Studio Emka 


Od lat trwały spory, czy na naszą osobowość większy wpływ ma środowisko, w którym dorastamy czy też czynniki genetyczne. Tak naprawdę mówiąc o tym, czy jesteśmy introwertykami czy ekstrawertykami, uzależnione jest nie tylko od obu tych czynników, ale również od naszej zdolności do swobodnego podejmowania decyzji życiowych, które są w naszym przekonaniu istotne. Co więcej, to właśnie te wybory prowadzą często do tego, że spokojny introwertyk wybuchnie, zaś ekstrawertyk poszukiwać będzie odrobiny ciszy i spokoju. Prawdziwą osobowość zapewnia nam bowiem poszukiwanie własnych celów i wartości, zaś podejmowanie decyzji daje nam wolność wyboru tego, co nadaje sens naszemu życiu. 

dr Mike Goldsmith . „Od zera do nieskończoności, czyli triki matematyki”

Tytuł: . Od zera do nieskończoności, czyli triki matematyki
Autor: dr Mike Goldsmith 
Wydawnictwo: Jedność 


Matematyka znów jest postrachem maturzystów, a kolejne pokolenia uczniów wychodzą ze szkoły z przekonaniem, że nienawidzą tego przedmiotu. Mało jest osób, które rzeczywiście fascynują się matematyką, dla których nie ma ona tajemnic, albo – wręcz przeciwnie – ich zgłębianie dostarcza niesłabnących przyjemności. 

wtorek, 5 marca 2019

Krzysztof Dopierała "Kuba"

Tytuł: Kuba 
Autor: Krzysztof Dopierała 
Wydawnictwo: Bezdroża 


„Kuba, wyspa jak wulkan gorąca” – śpiewał Dariusz Kordek, zaś słowa tej piosenki wciąż rozpalają serca i myśli tych wszystkich, którzy marzą o innym życiu i dalekich podróżach. Kubą zachwycają się wielbiciele egzotycznych wakacji, te osoby, które pragną zmiany po standaryzowanych hotelach wyglądających w każdym europejskim mieście tak samo, a także ci, którzy chcą oderwać się od szarości dnia codziennego. Tymczasem Kuba, mimo iż wciąż pozostaje dla wielu niedoścignionym celem, wcale nie jest taka niedostępna, jak nam się wydaje. Wystarczy tylko spędzić nieco czasu organizując taką podróż i posiłkując się wskazówkami z dobrych przewodników, by spędzić tam jedne z najwspanialszych wakacji swojego życia. 

Krystyna Mirek "Miłość z błękitnego nieba"

Tytuł: Miłość z błękitnego nieba 
Autor: Krystyna Mirek 
Wydawnictwo: Edipresse Polska SA 



„Najpiękniejsze są miłości niewiadome / Nie wiadomo kiedy, gdzie, dlaczego, jak / Niewiadome może wyjść zza rogu domu / Więc się nie zdziw, kiedy ciebie porwie wiatr” – te słowa Kofty doskonale oddają nieprzewidywalną naturę miłości i jej zaskakujący niekiedy początek. Prawda jest bowiem taka, że spotyka ona nagle nawet tych, którzy w miłość nie wierzą, którzy otwarcie negują jej istnienie, którzy są przekonani, że nigdy nie chcą jej doświadczyć. Sytuacja zmienia, się wówczas, kiedy pojawia się ten właściwy / ta właściwa, a wówczas żadne wcześniejsze przekonania nie mają znaczenia – liczy się tylko to, żeby kochać i być kochanym. 

Orzechowa szarlotka

Dziś miał być torcik galaretowy, ale z braku żelatyny musiała nastąpić nagła zmiana planów. Tym sposobem dziś na stole prezentuje się orzechowa szarlotka – pachnąca, czekoladowa i wypełniona chrupiącymi orzechami. Idealna do czarnej mocnej kawy na wtorkowy podwieczorek. Smacznego! 

poniedziałek, 4 marca 2019

Donato Carrisi "Władca ciemności"

Tytuł: Władca ciemności 
Autor: Donato Carrisi 
Wydawnictwo: Albatros 


Tuż przed swoją śmiercią papież Leon X ogłosił bullę, w której zawarta była przestroga, aby „nigdy nigdy nigdy” Rzym nie pogrążył się w ciemności. I chociaż można prowadzić dysputy filozoficzne, o jaką ciemność chodziło papieżowi, to nie zmienia to faktu, że wiele wieków później Wieczne Miasto w tej ciemności miało się właśnie pogrążyć. Anomalie pogodowe uszkodziły bowiem jedną z czterech elektrowni zapewniających miastu dopływ energii elektrycznej. Przeciążenie sieci, które w efekcie tego nastąpiło sprawiło, że kolejne trzy elektrownie również przestały działać. Aby dać czas niezbędny na ich naprawę, konieczne stało się całkowite odcięcie Rzymu od energii, co pociągało za sobą także odcięcie od technologicznych zdobyczy. Czy ludzkość jest jednak gotowa, by przeżyć choć noc bez komórek, laptopów, telewizorów i innych wynalazków? Czy jest uczucie potężniejsze od strachu przed ciemnością i od tego, co się w niej kryje? 

Jon Acuff "Zrobione! Naucz się kończyć to, co zacząłeś"

Tytuł: Zrobione! Naucz się kończyć to, co zacząłeś 
Autor: Jon Acuff 
Wydawnictwo: MT Biznes 


Po raz kolejny złamałeś daną sobie obietnicę i sięgnąłeś po papierosa? Przerwałaś kolejną dietę, bo na imieninach u cioci sięgnęłaś po kawałek sernika i uznałaś, że w takim wypadku kolejnego dnia można zjeść też słodkie ciastko z kremem popijając słodzonym cappuccino? W twojej głowie mnóstwo jest planów na wspaniałe biznesy, naukę języków, liczne zainteresowania i pasje, ale … nie masz czasu na ich realizację? Jeśli odnajdujesz się choć w jednej z tych sytuacji, jeśli jesteś pewna / pewny, że dotyczy właśnie ciebie, to znak, że albo musisz pogodzić się z tym, że nie masz zwyczaju kończyć rzeczy rozpoczętych, albo … próbować to zmienić. Oczywiście ta druga droga jest o wiele trudniejsza, ale za to jaka satysfakcjonująca! 

niedziela, 3 marca 2019

Cmentarz i klasztor na Monte Cassino

Planując wyjazd do Rzymu warto wykorzystać okazję i odwiedzić miejsce, do którego – niestety – Polacy rzadko już docierają. Mowa o Cmentarzu na Monte Cassino, będącym przejmującym świadectwem bohaterstwa polskich żołnierzy, a także o pobliskim klasztorze na Monte Cassino. 

Cmentarz na Monte Cassino 

Cmentarz na Monte Cassino jest jednym z najważniejszych polskich cmentarzy wojennych. Znajduje się on na wzgórzu Monte Cassino i jest miejscem pochówku ponad tysiąca polskich żołnierzy z II Korpusu Armii Andersa, którzy polegli podczas walk o pobliski klasztor Montecassino w okresie od 11 do 19 maja 1944 roku. 

sobota, 2 marca 2019

Natasza Socha "(Nie)miłość. Z tobą i bez ciebie"

Tytuł: (Nie)miłość. Z tobą i bez ciebie 
Autor: Natasza Socha 
Wydawnictwo: Edipresse 



Kiedy w małżeństwie kończy się miłość, a zaczyna przyzwyczajenie? Czy da się uchwycić ten moment, kiedy przestajemy się starać? Kiedy zapominamy kupić dla niego ulubionego sera, a dla niej ulubionej czekolady? Kiedy zapominamy o rocznicach, ważnych dla siebie datach i wydarzeniach? Kiedy robimy tylko jedną kawę? Tak naprawdę wiele par budzi się po kilku, kilkunastu latach wspólnego związku będąc przekonanym, że dalsze w nim trwanie nie ma sensu. Nie umieją jednak podać choćby jednej przyczyny, ważnego powodu, dla którego to wspólne trwanie się rozpadło. Przegapili gdzieś po drodze drobne zdarzenia, które – nawarstwione – zadecydowały o tym, że nie są w stanie już wytrzymać.