Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm "Leksykon zamków w Polsce"

Tytuł: Leksykon zamków w Polsce 

Autorzy: Leszek Kajzer, Stanisław Kołodziejski, Jan Salm 

Wydawnictwo: ARKADY 

Polska, z uwagi na swoją burzliwą przeszłość, na wichry zmian, które przez nią przechodziły, na licznych panujących na jej ziemiach władców, kryje w sobie wciąż jeszcze nie przez wszystkich doceniane skarby, prawdziwe perły architektury bądź też obiekty będące pogwałceniem wszelkich prawideł idei architektonicznej spójności, ale jednocześnie przykuwające uwagę. Tropienie tych pamiątek przeszłości może być niezwykłą przygodą, trwającą niekiedy całe życie i nie ograniczającą się wyłącznie do wakacyjnych wypadów. W Polskę możemy zatem wyruszyć zwiedzając po kolei wszystkie miasta, możemy wędrować szlakiem sanktuariów, parków rozrywki dla dzieci, zbiorników wodnych, bądź też … szlakiem zamków. 

W tej ostatniej podróży – wyprawie w poszukiwaniu polskich zamków – nieocenioną pomocą może stać się album „Leksykon zamków w Polsce”, opublikowany nakładem Wydawnictwa Arkady. To wyjątkowe, spektakularne wręcz opracowanie, przygotowane przez Leszka Kajzera, Stanisława Kołodziejskiego oraz Jana Salma, to dowód na mnogość tego typu obiektów na terenach naszego kraju, ale także świadectwo kunsztu budowniczych, wizjonerskiego podejścia sponsorów i inicjatorów budowy, a także pewnej idei, która przyświecała każdej z prac budowlanych. To swego rodzaju kompendium wiedzy o zamkach, zarówno o ich architekturze, zachodnich wpływach, jakim podlegali budowniczy czy konstruktorzy, zróżnicowaniu regionalnym, a także o historii każdego z omawianych obiektów, pozwala nie tylko zdobyć gruntowną wiedzę, mającą zastosowanie w każdym zakątku świata, ale i zaplanować podróż po Polsce szlakiem zamków, nanosząc na przykład każdy z nich na mapę. Po książkę sięgnąć mogą zarówno historycy (z zawodu bądź z zamiłowania), jak i turyści, którzy planują spędzić niezapomniane chwile w starych murach, czując na plecach oddech historii. 

źródło: Wydawnictwo Arkady

Opracowanie składa się z dwóch merytorycznych części, uzupełnionych pięknymi zdjęciami. W pierwszej, której nadano charakter rozbudowanego wstępu, wprowadzenia w temat, poruszone zostały kwestie związane z dziejami zamków w Polsce, ich klasyfikacją (między innymi podziałem na zamki wyżynne i nizinne, a także na kamienne i ceglane), skomplikowaną strukturą przestrzenną, warunkowaną między innymi funkcjami, które wznoszone budowle miały spełniać. Omówione zostały tu również zagadnienia dotyczące historii samych zamków, zaś opracowanie zostało podzielone na etapy, które zyskały umowne nazwy: „Początki”, „Rozkwit”, „Na przełomie” (pomiędzy średniowieczem a nowożytnością) oraz „Nowożytność”. Zgłębiać będziemy również różnicę pomiędzy zamkiem, a dworem obronnym, bowiem problematyka obronności zarówno dworu rycerskiego, jak i w następnych wiekach – szlacheckiego, stanowi niejako uzupełnienie omówienia tematu polskich zamków. 

źródło: Wydawnictwo Arkady

Część druga, zawiera natomiast imponujące opracowanie dotyczące pięciuset obiektów, polskich zamków, w ich kolejności alfabetycznej. Różny stan wiedzy na temat zamków (a także różny stan samych zamków), trudności z dotarciem do materiałów historycznych na temat niektórych z nich sprawiają, że różna jest szczegółowość omówienia poszczególnych obiektów. Te, co do których materiały były dostępne, opracowane są z niezwykłą jak dla tak skomplikowanej publikacji szczegółowością, znajdziemy tu nie tylko informacje o początkach budowy, przekształceniach, ale i zdjęcia poszczególnych obiektów, plany zamków, stare zdjęcia i ryciny. 

To wszystko sprawia, że album „Leksykon zamków w Polsce” jest pozycją wyjątkową, intrygującą, niezwykle ciekawą, pozwalającą zdobyć wiedzę nie tylko o samych zamkach, ale o nierozłącznie z nimi związanych władcach, a tym samym – zgłębić historię Polski. To również doskonała lektura dla tych wszystkich, którzy chcą odwiedzić poszczególne obiekty, przespacerować się wśród ruin, albo skryć się w pałacowych komnatach tych zamków, które zostały odbudowane bądź też nigdy nie zostały przez wichry historii doprowadzone do upadku.