Podróże z dzieckiem: Ojców

Ojcowski Park Narodowy (OPN) powstał 14 stycznia 1956 roku i jest najmniejszym parkiem narodowym w Polsce, a jego powierzchnia to zaledwie 2145,62 ha. Położony jest w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, w odległości 16 km na północ od Krakowa. Park obejmuje doliny dwu niewielkich rzek Prądnika i Sąspówki oraz przylegle fragmenty wierzchowiny jurajskiej. Przyjeżdżamy tu regularnie co kilka miesięcy, bowiem zauroczył nas niezwykły klimat okolicy, a także znajdujące się tu atrakcje, ale przede wszystkim - przyroda. Nigdy jednak nie mieliśmy tu noclegu, choć już kilkakrotnie planowaliśmy zostać tu na dłużej, niż tylko kilka godzin. Tym razem nadarzyła się wyjątkowa ku temu okazja, więc zatrzymaliśmy się na dwie noce w wyjątkowym miejscu o artystycznej duszy - Bazarze Lwowskim, niemal w samym sercu Ojcowa.

W Ojcowskim Parku Narodowym znajduje się 630 jaskiń o łącznej długości 6299 m, a do innych form krasowych należą wywierzyska, wciosy, rozłogi, leje krasowe. Do najdłuższych jaskiń na terenie Parku należą jaskinie (Łokietka), Ciemna - do której zdecydowałyśmy się z Klarą wejść i Zbójecka. 

Wejście do Jaskini Ciemnej jest płatne - bilet to koszt 20 zł (bilet normalny), 10 zł (ulgowy). Bilety są do nabycia tylko w kasie jaskini, przy drodze, u podnóża Góry Koronnej. Przewodnik dyżurny nie sprzedaje biletów. Wejścia do jaskini są o pełnej godzinie, ale aby dojść od kasy do wejścia do jaskini potrzebujemy ok. 15 min. Czeka nas bowiem wspinaczka zielonym szlakiem w górę, ok. 400 m. Nie jest to zbyt trudne podejście, moja Klara biegała jak kozica, ale jednak trzeba asekurować malucha. Planując wejście do jaskini warto wyposażyć się w polary lub kurtki, bowiem temperatura we wnętrzu wynosi ok. 6-7 st.C. Zwiedzanie odbywa się tylko z przewodnikiem.

Jaskinia Ciemna (Ojcowska), jest drugą co do wielkości jaskinią w Dolinie Prądnika i zaliczana jest do najcenniejszych stanowisk archeologicznych w Polsce. Składa się z tunelu o przebiegu płn-zach, Oborzyska, Ogrojca (skalnego dziedzińca) i właściwej jaskini o długości 209 m. Komora Główna ma wymiary: długość 88m, szerokość 23m, wysokość do 18 m. W tej największej sali, w środkowej części po lewej stronie zachowały się duże kopulaste stalagmity. Przy jej końcu masywny filar skalny podpiera strop komory, w którym woda wyrzeźbiła pokaźnych rozmiarów kotły wirowe, a największy z nich ma ponad 3,5 m średnicy. W jaskini można podziwiać małe nacieki - stalaktyty rurkowe, zwane makaronami. Po przejściu ok.20m dochodzimy do ciasnego przełazu, za którym znajduje się tunel o długości ok. 50 m i przebiegu równoległym do osi sali głównej - ta część jest niedostępna dla zwiedzających. Wychodząc z jaskini, możemy jeszcze zobaczyć wykopaliska prowadzone w różnych odstępach czasu, a także małych mieszkańców jaskini - nam udało się zobaczyć dwie sztuki sieciarza jaskiniowego na stropie ponad wejściem. Niestety nietoperzy nie udało się dojrzeć, o ile rzeczywiście tam były, bowiem w lipcu zwykle znajdują się one poza jaskinią. Natomiast ciekawostką jest możliwość zobaczenia zęba niedźwiedzia w namulisku jaskini. 

Zanim jeszcze udamy się do jaskini możemy wejść na taras widokowy - platformę (bramę otwiera przewodnik), skąd roztacza się piękny widok na bramę Krakowską. Możemy tu obserwować również rekonstrukcję obozu neandertalskiego w Oborzysku Wielkim (Dom Neandertalczyka), a z trzech stron platformy umieszczone są informację na temat człowieka pierwotnego. Zwiedzanie platformy i jaskini trwa ok. 30 min. Z jaskinią związana jest pewien przesąd - ponoć jeśli na osobę zwiedzającą jaskinię spadnie ze stropu kropla przesączonej przez skały wody, będzie miał on szczęście. Nam niestety się nie udało jej "złapać". I ważna uwaga - jaskini już nie zwiedza się ze świeczkami!

Najstarsza wzmianka o jaskini Ciemnej pochodzi z 1721 roku. Prawdopodobnie była znana okolicznym mieszkańcom i odwiedzana przez osoby przybywające do Ojcowa. W czasie lustracji królewszczyzn, starosta ojcowski Teofil Załuski polecił przygotować ją na królewskie odwiedziny (Stanisława Augusta Poniatowskiego). Na przełomie XVIII/XIX wieku jaskinie zwiedzały wybitne osobistości, tj. Franciszek Karpiński, Stanisław Staszic czy Fryderyk Chopin. Zresztą, na cześć tego ostatniego, w Ojcowie odbywa się festiwal muzyczny Chopin w Ojcowie (22-23 lipca 2023 r. miała miejsce już II jego edycja). 

instalacja przez Bazarem Lwowskim - Chopin w Ojcowie

Na terenie parku można zwiedzać jednak nie tylko jaskinie. Znajdują się tu liczne zabytki architektury, jak m.in. piękny kościółek na wodzie, dobrze zachowany i pięknie odrestaurowany zamek w Piaskowej Skale (opis TU) i trwałe ruiny gotyckiego zamku w Ojcowie (opis TU). Obydwa te obiekt, zwane dziś "orlimi gniazdami", były ogniwami średniowiecznego systemu obronnego, chroniącego południowo-zachodnią granice Polski. 

Ojcowski Park Narodowy posiada stalą eskpozycje przyrodniczą w budynku "Pod Łokietkiem" (otwarta w tygodniu). Pełni ona bardzo dużą role w działalności popularyzatorskiej parku, a jednocześnie pozwala w pełni uświadomić sobie jego walory przyrodnicze i bogatą historię. Pierwsza ekspozycja przyrodnicza powstała w 1965 roku. Obecnie przedstawia ona różnorakie zagadnienia związane z geologią i zjawiskami krasowymi terenu, przeszłość archeologiczną i współczesne bogactwo przyrodnicze terenu. 

budynek Pod Łokietkiem

Pierwsza sala poświęcona została zagadnieniom geologicznym, a w gablotach zobaczyć można liczne eksponaty geologiczne i paleontologiczne z obszaru parku, jak charakterystyczne skały czy odciski i odlewy zwierząt jurajskich znajdujące się w nich. Następna sala, znajdująca się na piętrze, zawiera rekonstrukcje jaskini - my zwiedzałyśmy ekspozycję przyrodniczą dzień po wizycie w Jaskini Ciemnej, dzięki czemu mogłyśmy  wrócić pamięcią do charakterystycznych jej elementów i wyjątkowego klimatu. W części wejściowej do sali pokazany jest też wykop archeologiczny z zaznaczonymi warstwami kulturowymi. Kolejna sala przedstawia makietę Ojcowskiego Parku Narodowego wraz z terenami sąsiednimi w skali 1:2000. W gablotach umieszczonych wzdłuż ścian pokazane są m.in. szczątki mamuta oraz znaleziska archeologiczne związane z działalnością człowieka (m.in. naczynia ceramiczne). Główną i chyba najpiękniejszą część ekspozycji stanowi dwupoziomowa sala z dioramą. Na początku zwiedzający mają do dyspozycji stanowiska 3D, w których obejrzeć można fotografię grzybów, roślin naczyniowych, drzew i krzewów oraz owadów i innych bezkręgowców. Następnie, na tym poziomie, widzimy koronę drzewa, w której pokazano wybrane gatunki ptaków. Następnie, schodami w dół, schodzimy niżej, do głównej dioramy, pokazującej charakterystyczne dla parku środowiska, wraz z wybranymi przedstawicielami świata zwierząt. W trakcie całego zwiedzania towarzyszy nam lektor, który objaśnia wszystko i instruuje, gdzie udać się dalej po zwiedzaniu danej sali. 

Na zakończenie zwiedzania przechodzimy jeszcze do sali, gdzie wyświetlany jest film zrealizowany w technologii 3D (odbieramy specjalne okulary przy wejściu), dotyczący tworzenia się doliny Prądnika i samego parku (trwa ok.10 min). Bilet normalny to koszt 20 zł, ulgowy 10 zł. Nawet jeśli nie interesujemy się geologią, warto choć raz zobaczyć ekspozycję. 

Klara z tyłu budynku, przy angażujących makietach

Będąc w Ojcowie warto przejść się również ścieżką edukacyjną Drewniana droga", która zaczyna się przy parkingu  u podnóża zamku (za domkiem z pamiątkami, po drugiej stronie ulicy). My byłyśmy tam po raz pierwszy, a choć doszłyśmy tylko do zlokalizowanego mniej więcej w połowie cmentarza cholerycznego z 1894 roku. Czas przejścia to ok. 45 min, trasa jest bez problemu do pokonania przez dziecko czy mniej sprawne osoby. 

cmentarz choleryczny, niestety mało już widoczny