William Szekspir "Makbet" - Streszczenie szczegółowe lektury

Akt I

Scena 1.

Akcja utworu rozgrywa się w XI wieku w Szkocji podczas wojny między wojskami szkockimi a norweskimi. Gdzieś na otwartym polu rozmawiają ze sobą trzy czarownice. Mówią o nadchodzącym końcu bitwy i zbliżającym się spotkaniu z Makbetem.

Scena 2.

Do obozu wojskowego Szkotów, gdzie przebywa król Duncan, jego synowie oraz panowie szkoccy, dociera z pola bitwy ranny Kapitan. Z jego słów Duncan dowiaduje się, że Norwegom w czasie bitwy pomagali panowie szkoccy, którzy zdradzili swój kraj i przeszli na stronę wroga. Był między nimi zdrajca Macdonwald, którego zabił namiestnik hrabstwa, tan Glamis, czyli Makbet. Do obozu wraca z pola walki Rosse, od którego król dowiaduje się, że dzielny Makbet wziął do niewoli tana Cawdoru, przechylając tym samym szalę zwycięstwa na stronę Szkotów. Walka jest skończona, a zadowolony Duncan wydaje rozkaz zgładzenia tana Cawdoru i przeniesienie jego tytułu oraz posiadłości na Makbeta.

Scena 3.

Wykazawszy się odwagą w bitwie z Norwegami Makbet, ambitny szkocki szlachcic, tan Glamis i kuzyn króla powraca z pola walki do zamku Duncana. Towarzyszy mu jego przyjaciel Banko, który jest podobnie jak Makbet, jednym z dowódców wojsk szkockich. Po drodze, na wrzosowiskach, mężczyźni spotykają trzy czarownice, które wypowiadają niezrozumiałe przepowiednie dotyczące przyszłości. Zwracając się do Makbeta, tytułują go tanem Glamis, którym jest i tanem Cawdoru, którym nie jest oraz przyszłym królem, którym również nie jest. Banka czarownice nazywają równie tajemniczo, bo ojcem królów i założycielem dynastii. Makbet jest zdziwiony, bowiem jest przekonany, że tan Cawdoru żyje. Szybko się jednak wszystko wyjaśnia. Czarownice znikają, a tymczasem pojawiają się Rosse i Angus, posłańcy z wiadomością, że oto w dowód uznania za zasługi na polu walki król Duncan mianował Makbeta w miejsce skazanego na śmierć zdrajcy tanem Cawdoru. Tym samym pierwsza część przepowiedni wiedźm się spełniła. Od tego momentu Makbet nie może zapomnieć o drugiej części przepowiedni, w której został nazwany królem.

Scena 4.

Komnata w pałacu królewskim w Forres. Król Duncan pragnie zaszczycić Makbeta wizytą i noclegiem w jego zamku. Makbet zaczyna podejrzewać, że czarownice skłamały, bo przecież Duncan nie tylko żyje, ale na dodatek właśnie oświadczył, że koronę po nim przejmie jego najstarszy syn Malcolm.

Scena 5.

Akcja przenosi się do zamku Makbeta w Inverness. Makbet uprzedza listownie żonę o przybyciu dostojnego gościa, informując ją jednocześnie o przepowiedni. Lady Makbet czyta list od męża i domyśla się, że ogarnęła go żądza władzy, a jej zadaniem będzie podsycanie determinacji Makbeta w dążeniu do celu, jakim musi być zgładzenie panującego króla. Do komnaty wchodzi Makbet i zaczyna rozmawiać z żoną. Okazuje się, że lady Makbet jest kobietą nie tylko okrutną i bezwzględną, ale również doskonale zna słabe strony psychiki męża. Potrafi zagrać zarówno na jego chorej ambicji, jak i na męskiej próżności.

Scena 6.

Przed zamkiem Makbeta pojawia się król Duncan wraz z synami – starszym Malcolmem i Donalbeinem oraz całą świtą. Monarchę wita serdecznie lady Makbet.

Scena 7.

Makbet ma wątpliwości, czy należy zabijać króla, ale ulega argumentom żony, która wizytę Duncana w Inverness uważa za szczęśliwe zrządzenie i dar ros. Lady Makbet zdaje się być mocniejszą osobowością od męża i to ona namawia go do popełnienia zbrodni. To dzięki niej w końcu zapada decyzja o królobójstwie. Małżonkowie wspólnie ustalają, że zabicie Duncana, śpiącego po wystawnej uczcie, będzie należało do Makbeta. Wcześniej lady Makbet napoi natomiast winem królewskich strażników, by nie przeszkadzali w realizacji krwawego planu. Po zabójstwie Makbet będzie mógł pomazać krwią zamordowanego śpiących strażników, stwarzając tym samym pozory, że to oni dokonali mordu w napadzie pijackiego szału.

Akt II

Scena 1.

Zapada noc. Na dziedzińcu zamkowym Makbet spotyka swojego przyjaciela Banka z synem Fleance`em. Dowiaduje się od niego, że król położył się już do snu. Przez chwilę Makbet jest sam i majaczy. Przed jego oczyma pojawia się zakrwawiony sztylet zwrócony w jego stronę rękojeścią. To tylko przywidzenie, wytwór umysłu opętanego wizją zbrodni i żądzą władzy. Opanowawszy się nieco Makbet rusza do komnaty śpiącego Duncana, by go zabić i sięgnąć po koronę, zgodnie z przepowiednią czarownic.

Scena 2.

Na dziedzińcu pojawia się lady Makbet. Czeka na męża, który wraca z królewskiej komnaty z wieścią, że zbrodnia została popełniona. Zgodnie z planem zabił Duncana nożami uśpionych strażników, ale przestraszony tajemniczym głosem wołającym: „Nie zaśniesz już więcej!/Makbet zabija sen, niewinny sen”, przyniósł narzędzia zbrodni na dziedziniec. Lady Makbet zabiera mężowi sztylety i odnosi je z powrotem do zamku, znacząc śpiących strażników krwią zamordowanego króla.

Scena 3.

Rano, gdy do zamku przybywają Macduff z Lenoxem, wpuszczeni w obręb murów przez zrzędliwego Odźwiernego, wybucha wieść o zbrodni. Makbet, rzekomo w szale gniewu, zabija oskarżonych o królobójstwo strażników, nie pozwalając im się usprawiedliwić, wytłumaczyć. Likwiduje tym samym jedynych świadków nocnych wydarzeń. Teraz nikt nie może wskazać prawdziwego winowajcy. Wszyscy opłakują dobrego króla Duncana. Jednocześnie rozchodzą się plotki o antykrólewskim spisku. Zagrożeni śmiercią synowie monarchy, Malcolm i Donalbein, w obawie o swoje życie postanawiają uciec ze Szkocji. Pierwszy wyjeżdża do Anglii, drugi do Irlandii. Obaj w ten sposób ratują swoje życie, odkładając zemstę na sposobniejszą chwilę.

Scena 4.

Macduff rozmawia z Rossem, swoim kuzynem, informując go o plotkach na temat antykrólewskiego spisku, na którego czele mieliby stać zbiegli synowie zabitego monarchy. Z rozmowy szkockich dostojników wynika także, że nowym monarchą Szkocji obwołano właśnie Makbeta, krewnego Duncana i człowieka zasłużonego w obronie kraju. Macduff nie jedzie do Scone na koronację, wraca do swojego zamku w Fife, wykazując tym samą wstrzemięźliwość wobec tryumfu Makbeta. Mogłoby się wydawać, że dla Makbeta obrót spraw jest nadzwyczaj korzystny. Oto spełniła się druga część przepowiedni czarownic – Makbet otrzymał koronę po zabitym królu, brak jest jakichkolwiek świadków zbrodni, a królewscy synowie uciekli z kraju .

Akt III

Scena 1.

Mija pewien czas pod rządami Makbeta. Pierwsza zbrodnia popycha królobójcę do następnych. Przy życiu pozostaje Banko przyjaciel Makbeta i świadek spotkania z czarownicami. Ma on ponadto syna Fleance`a, który w myśl przepowiedni zostanie kiedyś królem. Banko podejrzewa Makbeta, że zdobył on koronę za pomocą jakiegoś oszustwa, a może nawet zbrodni. Makbet nie ma wyjścia, musi wydać rozkaz zamordowania Banka. Wynajmuje do tego płatnych morderców.

Scena 2.

Makbet rozmawia z żoną o swoich rozterkach i wątpliwościach, być może odczuwa także spóźnione wyrzuty sumienia. W nocy nie może spać, pojawiają się dręczące go koszmarne sny. Lady Makbet przypomina mężowi, że wieczorem w zamku ma odbyć się uczta, na którą zaproszono wielu dostojników. Makbet obiecuję, że będzie rad wszystkim zebranym na uczcie gościom.

Scena 3.

Przed zamkiem dochodzi do ataku morderców na Banka i Fleance`a. Z rąk wynajętych przez Makbeta ludzi ginie zatem jego dawny przyjaciel, jednak synowi udaje się uciec.

Scena 4.

Na zamku trwa uczta. Gdy jeden z morderców przynosi Makbetowi wiadomość o połowicznym wykonaniu zlecenia okazuje się, że dręczony obawami i wyrzutami sumienia władca powoli zaczyna popadać obłęd. Strach przed utratą władzy i świadomość okropności czynów, jakich się dopuścił, sprawiają, że zaczyna mieć przywidzenia. W czasie uczty nękają go koszmary przybierające postać zakrwawionego ducha Banka, zasiadającego na jego miejscu.

Scena 5.

Czarownice spotykają się z Hekate, która nakazuje im dalej kierować losami Makbeta.

Scena 6.

W jakimś nieokreślonym dokładnie miejscu w Szkocji, Lenox rozmawia z innym panem o krwawych rządach Makbeta. Okazuje się, że do Anglii, gdzie schronił się Malcolm, udał się Macduff, by pozyskać angielskiego monarchę króla Edwarda do spisku, mającego na celu uwolnienie Szkocji od tyrana, jakim stał się bojący się wszystkich dookoła Makbet.

Akt IV

Scena 1.

W zamieszkałym przez czarownicę domostwie w Forrest pojawia się Makbet pragnący poznać swoją przyszłość. Wizje, jakie wywołują wiedźmy, uspokajają króla. Najpierw pojawia się głowa w hełmie, która stanowi ostrzeżenie przed Macduffem. Drugą zjawą jest skrwawione dziecko symbolizujące, że żaden zrodzony z niewiasty człowiek nie ma wystarczającej mocy, by go zabić. Trzecia zjawa, to dziecko w koronie z drzewkiem w dłoni co oznacza, że Makbe swoją koronę utrzyma tak długo, dopóki Las Birnamski nie podejdzie pod jego zamek na wzgórzu Dunsinane. Makbet pyta również o potomków Banka. Wtedy przed jego oczami pojawia się ośmiu królów, z których ostatni trzyma w dłoni zwierciadło. To zapowiedź następnej dynastii.

Przebywa Lenox z wiadomością o ucieczce Macduffa do Anglii. Makbet postanawia najechać jego zamek w Fife i wymordować rodzinę uciekiniera.

Scena 2.

Lady Macduff stwierdza, że wyjazd męża jest szaleństwem i strach czyni zdrajcą w równym stopniu, jak zdrada. Rosse jednak stwierdza, że kobieta nie wie, czy wyjazd był spowodowany obawami, czy może miał inne przyczyny i był wyrazem roztropności. Rosse stwierdza też, że jego dłuższy pobyt w zamku naraziłby go na niebezpieczeństwo, dlatego oddala się. Zjawia się natomiast Nieznajomy, ostrzegając lady Macduff, by uciekała z dziećmi.

Na zamek Macduffa w Fife napadają nasłani przez Makbeta mordercy. Zabijają małego synka lady Macduff. Kobieta ścigana przez morderców ucieka wołając o ratunek.

Scena 3.

Akcja przenosi się do Anglii, gdzie Macduff rozmawia z Malcolmem synem zabitego króla Duncana o terrorze, jaki w Szkocji zaprowadził obłąkany Makbet. Wietrząc wszędzie spiski i zdrady, napełnił on kraj szpiegami i płatnymi mordercami, zaś wszyscy poddani go nienawidzą. Nikt nie może być pewnym swojego życia, a o zbrodni dokonanej na Duncanie, ludzie zaczynają mówić coraz głośniej. W pewnym momencie przybywa Rosse z nowymi wieściami z kraju, między innymi mówi on Macduffowi o śmierci jego żony i dzieci, a także służących.

Kres rządów tyrana, którym stał się Makbet, wydaje się być bliski, tym bardziej, że angielski monarcha zgodził się na wysłanie do Szkocji dzielnego generała Siwarda na czele 10000 żołnierzy. Zbuntowani przeciwko Makbetowi Szkoci tylko czekają na okazję obalenia królobójcy.

Akt V

Scena 1.

Akcja znów przenosi się do siedziby Makbeta w Dunsinane. Medyk wraz z jedną z dam dworu obserwuje lady Makbet. Nie ulega wątpliwości, że królowa popadła w obłęd. Błądzi nocami po zamku, godzinami usiłuje zmyć z rąk plamy krwi, które są tak naprawdę przywidzeniem. Dręczą ją wizję popełnionych zbrodni.

Scena 2.

Na wieść o przekroczeniu granic Szkocji przez angielskie wojska dowodzone przez Siwarda, hrabiego Northumberlandu i towarzyszących mu Malcolma z Macduffem, prawie nikt nie zostaje przy Makbecie. Przeciw tyranowi ruszają między innymi Menteth, Cathness, Angus i Lenox.

Scena 3.

Wojna jest nieunikniona. W Dunsinane do walki szykuje się Makbet spokojny o swój los. Dzięki przepowiedniom czarownic o Lesie Birnamskim i gwarancji, że nikt zrodzony z kobiety nie może pozbawić go życia. Medyk przynosi królowi informacje o szaleństwie, w jakie popadła jego żona.

Scena 4.

Rozpoczyna się oblężenie zamku Makbeta. Malcolm rozkazuje każdemu ze swoich żołnierzy, by ucięli po jednej gałęzi z Lasu Birnamskiego i pod tą osłoną ruszyli do ostatecznego szturmu na królobójcy. To pozwoli armii na zatajenie swej liczebności i zmylenie wojsk Makbeta.

Scena 5.

Akcja rozgrywa się dalej w Dusinane. Oblężonemu w swojej warowni Makbetowi Seyton przynosi wiadomość o śmierci żony, która zmarła w obłędzie. Po chwili zjawia się goniec z dziwną informacją, jakoby Las Birnam ruszył w kierunku zamku. Zrozpaczony prawdziwością wróżb Makbet szykuje się do ostatniej walki.

Scena 6.

Do Dusinane zbliżają się na czele armii Malcolm, Siward i Macduff. Wszyscy zdają sobie sprawę, że już za chwilę dojdzie do ostatecznej rozgrywki.

Scena 7.

Makbet zostaje na placu boju prawie całkowicie osamotniony. Jego żołnierze albo zginęli albo uciekli od oszalałego tyrana i przeszli na stronę przeciwnika. Ostatnie pojedynki rozstrzygają losy walki. Makbetowi udaje się zabić młodego Siwarda, syna hrabiego Northumberlandu.

Scena 8.

Do walki z tyranem staje Macduff. Gdy Makbet oznajmia mu, że nie może zostać zabity przez nikogo, kto został zrodzony z kobiety okazuje się, że i ta przepowiednia była prawdziwa. Macduff bowiem „przedwcześnie z łona matki był wypruty”, czyli przyszedł na świat w sposób nienaturalny, dzięki pomocy medyków i zabiegu chirurgicznego. Makbet wie, że nadeszła jego ostatnia chwila, walczy jednak do końca, aż wreszcie ginie.

Scena 9.

Na zdobytym zamku gromadzą się zwycięzcy. Wkracza Macduff z odciętą głową Makbeta. Po śmierci tyrana królem Szkocji zostaje obwołany prawy dziedzic tronu, syn Duncana, Malcolm.

Streszczenie jest jedynie formą powtórki. Zachęcam do lektury książki.