Grażyna Krzysztoszek, Małgorzata Piszczek "Logopedyczny kwestionariusz obrazkowy"

Tytuł: Logopedyczny kwestionariusz obrazkowy

Autor: Grażyna Krzysztoszek, Małgorzata Piszczek

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza „Impuls”

Opóźnienie rozwoju mowy występuje wtedy, gdy proces kształtowania i rozwoju mowy we wszystkich bądź niektórych aspektach(fonetycznym, gramatycznym, leksykalnym czy ekspresyjnym) ulega opóźnieniu i przebiega niezgodnie z normą przewidzianą dla grupy wiekowej. Z opóźnieniem rozwoju mowy mamy do czynienia, gdy jest ono rezultatem indywidualnego tempa i rytmu rozwoju, a także gdy jest ono konsekwencją poważnych zaburzeń rozwoju, takich jak głuchota czy spektrum autyzmu. Przyczyn opóźnionego rozwoju mowy jest bardzo wiele, jednak niezależnie od tego, jakie są czy rodzaju opóźnionego rozwoju mowy, schemat postępowania terapeutycznego wygląda zwykle podobnie, stosowane są ćwiczenia stymulujące mowę, do których zalicza się zabawy oddechowe, słuchowe, logorytmiczne, dźwiękonaśladowcze i usprawniające aparat mowy.

Ewelina Chorębała "Realizacja dźwięków języka polskiego. Terapia zaburzeń artykulacji"

Tytuł: Realizacja dźwięków języka polskiego. Terapia zaburzeń artykulacji

Autor: Ewelina Chorębała

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS

Komunikacja odbywa się m.in. za pomocą języka, a zaburzenia w tym obszarze znacząco utrudniają możliwość porozumiewania się. Ograniczają tym samym możliwości realizowania się na polu szkolnym/zawodowym czy społecznym. Istnieje błędne przekonanie, iż nieprawidłowa wymowa głosek jest najczęściej występującym, a zatem najłatwiejszym do terapii zaburzeniem. Jednak zaburzenia artykulacji, powszechnie zwane dyslalią, nie zawsze daje się szybko skorygować. Między innymi dlatego, że zaburzenia te mogą współwystępować z innymi dysfunkcjami (w tym dysfunkcjami językowymi), ale mogą również stanowić główny problem w zakresie mowy.

Elżbieta Śnieżkowska-Bielak "Moje łatwe głoski"

Tytuł: Moje łatwe głoski

Autor: Elżbieta Śnieżkowska-Bielak

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS

Liczne badania pokazują, że problem związany z poprawną wymową dotyczy coraz większej ilości dzieci, zarówno w wieku przedszkolnym, jak i szkolnym. Badania pokazują, że problem z wymową ma już ponad czterdzieści procent trzylatków i pięćdziesiąt procent czterolatków i ponad siedemdziesiąt procent sześcio – a nawet siedmiolatków. Co robić w tej sytuacji? Najgorsze, co możemy zrobić, to nie robić nic licząc, że problem zniknie samoistnie. I czasami rzeczywiście tak bywa, ale dotyczy to raczej pojedynczych przypadków. Zwykle bez wsparcia logopedy czy neurologopedy, psychologa, a także innych specjalistów problemy z wymową tylko się pogłębiają. Konieczna jest zatem czujność i konsultacja z logopedą, a także systematyczna praca. Niekoniecznie musi ona polegać na znienawidzonym powtarzaniu głosek, może być całkiem fajną zabawą, a także … inspirującą lekturą.

Agnieszka Olszewska "Gimnastyka słuchu i języka"

Tytuł: Gimnastyka słuchu i języka

Autor: Agnieszka Olszewska

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS

Tempo życia rodziców, ale i nadmiar bodźców, stres, zbyt duża ilość godzin spędzanych przed telewizorem – wszystko to sprawia, że dzieci coraz częściej borykają się z trudnościami związanymi z poprawną wymową. Jeśli wykluczymy nieprawidłowości związane z wadami aparatu mowy, kluczem do poprawnej, a przynajmniej lepszej jakościowo mowy, są systematyczne ćwiczenia.

Marta Galewska-Kustra "Pucio na wsi"

Tytuł: Pucio na wsi

Autor: Marta Galewska-Kustra

Wydawnictwo: Nasza Księgarnia

Statystyki są nieubłagane – z roku na rok coraz więcej osób (a szczególnie dzieci) ma problemy logopedyczne. Logopedzi wskazują kilka przyczyn takiego stanu rzeczy – za problemy z prawidłową artykulacją ale również z komunikacją winią zmiany cywilizacyjne (w tym rozwój technologiczny i zmianę sposobu spędzania wolnego czasu). Wpływ na nieprawidłowości w rozwoju mowy mają również wady rozwojowe, a także zmiana sposobu karmienia, dwujęzyczność czy przyzwyczajenia związane m.in. z użyciem smoczka czy nieodpowiednich butelek.

Maria Kieś "Pokaż, rymuj, rysuj"

Tytuł: Pokaż, rymuj, rysuj

Autor: Maria Kieś

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS

Elementem terapii logopedycznej czy też działań prewencyjnych, ograniczających problemy z mową, jest zabawa. Może przybierać ona różne formy, a że jest elementem dorastania i służy m.in. stymulowaniu rozwoju malucha, należy dostarczać dziecku nowych pomysłów na nią i nie przeszkadzać w niej. Każde dziecko ma swoje ulubione aktywności, każde bawi się – mimo pewnych prawidłowości – w inny sposób i innymi zabawkami. Niezależnie jednak od wieku, wszystkie dzieci uwielbiają zarówno wierszyki, jak i ćwiczenia polegające na łączeniu kropek, dzięki czemu uczestniczą w procesie tworzenia jakiegoś obrazu – kształt wyłania się powoli, co dodatkowo zwiększa ekscytacje.

Bożena Senkowska „Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski t, d"

Tytuł: Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski t, d 

Autor: Bożena Senkowska 

Wydawnictwo: Edukacyjne 

Substytucja głosek [t] i [d] występuje stosunkowo rzadko, a jeśli się zdarza, to zwykle głoski te zamieniane są na [k] i [g]. Znaczenie częściej natomiast można zaobserwować międzyzębową realizację tych fonemów. W ćwiczeniach tych głosek warto uwzględnić nie tylko ćwiczenia uwrażliwiające miejsce artykulacji, ale również pionizujące język (szczególnie w przypadku artykulacji międzyzębowej). Do takich przykładowych ćwiczeń można zaliczyć m.in. mycie górnych zębów od wewnątrz, liczenie zębów (dotykanie czubkiem języka kolejno zębów na górze), dotykanie czubkiem języka na przemian górnych i dolnych zębów czy kląskanie. 

Bożena Senkowska "Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski b, p"

Tytuł: Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski b, p 

Autor: Bożena Senkowska 

Wydawnictwo: Edukacyjne 

Betacyzm jest wadą wymowy, która polega na nieprawidłowej realizacji głosek: p i b. Przyczynami takiego stanu rzeczy mogą być m.in. : słaba praca mięśni warg, wady zgryzu, trudności z domykaniem ust. Do wywołania tych głosek często wystarczy sam pokaz, jednak jeśli nie przyniesie on skutku, wówczas warto ćwiczyć z dzieckiem zaciskanie warg i gwałtowne wypchnięcie powietrza z ust. Innym sposobem na wywołanie głosek p i b, jest metoda substytucyjna. Niezależnie jednak od tego, jaką metodą głoski te wywołamy, warto wspomóc i urozmaicić pracę dziecka nad poprawną wymową wyżej wymienionych głosek. 

Bożena Senkowska "Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski w, f"

Tytuł: Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski w, f 

Autor: Bożena Senkowska 

Wydawnictwo: Edukacyjne 

Bezdźwięczność jest specyficznym rodzajem dyslalii, w którym zaburzona jest korelacja dźwięczności w trzynastu parach opozycyjnych. W praktyce oznacza to, że głoski dźwięczne w obrębie poszczególnych par realizowane są w postaci ich bezdźwięcznych odpowiedników, czyli są wymawiane bez udziału więzadeł głosowych. Niekiedy mogą być one realizowane jako głoski półdźwięczne, w których dźwięczna jest tylko faza początkowa głoski, albo tylko faza końcowa głoski, co w konsekwencji prowadzi do deformacji brzmienia słowa. Wśród par opozycji fonologicznych, które mogą ulegać zaburzeniom dźwięczności, jest m.in.

Bożena Senkowska "Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoska s"

Tytuł: Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoska s 

Autor: Bożena Senkowska 

Wydawnictwo: Edukacyjne 

Sygmatyzm oznacza nieprawidłową realizację głosek dentalizowanych wszystkich trzech szeregów: ciszącego (tj. ś, ź, ć, dź); syczącego (tj. s, z, c, dz) oraz szumiącego (tj. sz, ż, cz, dż). Można wyróżnić wiele rodzajów sygmatyzmu właściwego, zaś z punktu widzenia przebiegu terapii logopedycznej istotne jest zróżnicowanie między sygmatyzmem międzyzębowym, a sygmatyzmem bocznym, a także to, czy dziecko deformuje tylko jeden lub dwa, czy wszystkie trzy szeregi głosek dentalizowanych, a także, czy nieprawidłowo wymawia jedną, czy może wszystkie głoski danego szeregu. 

Bożena Senkowska „Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski k, g”

Tytuł: „Słucham i wymawiam. Dla maluchów i starszaków. Głoski k, g” 

Autor: Bożena Senkowska 

Wydawnictwo: Edukacyjne 

Gammacyzm i kappacyzm są to wady wymowy, które polegają na nieprawidłowej realizacji głosek tylnojęzykowych. Pierwszy z tych terminów oznacza nieprawidłową wymowa głoski „g”, zaś kappacyzm - nieprawidłową realizację głoski „k”. Zwykle głoski te albo w ogóle nie są realizowane, albo w miejscu zwartych, tylnojęzykowych, „k” i „g” pojawiają się zwarte przedniojęzykowo-zębowe „t” i „d”. Wynika to stąd, że w artykulacji tych głosek biorą udział te same partie mięśni – w przypadku „k” i „g” mięsień podłużny dolny, który skraca język, uwypukla jego grzbiet i kieruje przód języka na dno jamy ustnej, zaś przy głoskach „t” i „d” – mięsień podłużny górny, który skraca język, a jego przód unosi do góry. 

Kiedy tylko zauważymy nieprawidłowy rozwój mowy u dziecka, należy zgłosić się wraz z maluchem do logopedy. Te nieprawidłowości mogą dotyczyć zarówno braku widocznych postępów w mówieniu, jak i niewłaściwie wymawianych głosek –nie tylko wspomnianych k i g. Wizyta u logopedy pomoże albo uspokoić rodziców, albo przyspieszy proces korygowania wad wymowy lub zgryzu, które powodują nieprawidłowości w konstruowaniu dźwięków. 

Monika Cabała, Agnieszka Leśniak-Stępień, Renata Szot, Katarzyna Szyszka "Mutyzm wybiórczy. Trzy spojrzenia"

Tytuł: Mutyzm wybiórczy. Trzy spojrzenia 

Autorzy: Monika Cabała, Agnieszka Leśniak-Stępień, Renata Szot, Katarzyna Szyszka 

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS 

Obecnie, postęp w różnych dziedzinach wiedzy, dowodzi, że to, co było niemożliwe do osiągnięcia jeszcze kilkanaście lat temu, na dzień dzisiejszy może być realizowane. Również logopedia, jako interdyscyplinarna dziedzina nauki również zmieniła swoje oblicze rozwijając się i weryfikując pewne teorie. Ponadto większa jest świadomość społeczna, zarówno jeśli chodzi o prawidłową mowę u dziecka, jak i wszelkiego rodzaju zaburzenia. Jedne z nich są zbadane bardziej, inne mniej, jednak z każdym przypadkiem ta wiedza jest większa i pozwala na optymalne dobranie metod i technik oddziaływania tak, by przynosiły jak najlepsze rezultaty. 

Agnieszka Olszewska "Wysłów się!"

Tytuł: Wysłów się! 

Autor: Agnieszka Olszewska 

Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza IMPULS 

Pobudzanie rozwoju dziecka, jego terapia, to świadome oddziaływanie specjalistów i środowiska domowego na wszystkie sfery poznawcze. Ma to na celu niwelowanie skutków zaburzeń spowodowanych m.in. uszkodzeniami genetycznymi czy okołoporodowymi. Dzięki bodźcowaniu kształtują się nowe umiejętności, a także utrwalają osiągnięte sprawności. To wspomaganie musi odbywać się oczywiście na wielu płaszczyznach i obejmuje między innymi kształtowanie umiejętności słowotwórczych, w tym rozwijanie słownictwa biernego i czynnego oraz zdolności rozumienia i tworzenia nowych słów. Ma to na celu zwiększenie zasobu słów, rozwój poznawczy pozwalający również używać abstrakcyjnych nazw oraz porządkować świat, zarówno czasowo i przestrzennie. 

Antoni Balejko "Nabywanie kompetencji językowej - Podwórko i mieszkanie". Pomoc logopedyczna

Tytuł: Nabywanie kompetencji językowej - Podwórko i mieszkanie. Pomoc logopedyczna (tutaj)
Autor: Antoni Balejko
Wydawnictwo: Autorskie



Nabywanie kompetencji językowych to proces długotrwały, który trwa przez całe życie. U dzieci wiek osiągania kolejnych etapów jest zróżnicowany, choć kolejność pojawiania się ich, jest względnie stała. Bodźce ze świata zewnętrznego są odbierane już w życiu płodowym: dziecko rozpoznaje głos matki i domowników, reaguje na dźwięki. Po urodzeniu sygnalizuje zaś potrzeby za pomocą środków niewerbalnych. Stopniowo maluch, jako odbiorca komunikatów do niego kierowanych oraz bierny słuchacz wypowiedzi osób, które go otaczają, poznaje język charakterystyczny dla członków rodziny oraz osób z nim przebywających. Te pierwsze etapy nabywania kompetencji językowych dziecka, mają niebagatelne znaczenie dla rozwoju mowy.

Agata Hącia "Co robi język za zębami? Poprawna polszczyzna dla najmłodszych"

Tytuł: Co robi język za zębami? Poprawna polszczyzna dla najmłodszych

Autor: Agata Hącia

Wydawnictwo: PWN

„Chodzi mi o to, aby język giętki / Powiedział wszystko, co pomyśli głowa (…)” – pisał Juliusz Słowacki, zaś słowa te powinny stać się mottem wszelkiego rodzaju gabinetów terapeutycznych, logopedów, a także historyków czy polonistów, dbających o zachowanie poprawności językowej. Nie zawsze jest to jednak możliwe, bowiem zarówno otoczenie danego człowieka, jak i jego własne ograniczenia nie pozwalają na płynną realizację głosek, choć – podobnie jak nad posługiwaniem się piękną polszczyzną – można nad tym pracować. Szczególnie, że niekompetentny nauczyciel języka polskiego przestaje być już wymówką. Na rynku pojawiło się bowiem szereg opracowań, nawet adresowanych zarówno do najmłodszych, jak i trochę starszych czytelników, które w formie zabawy wciągają w świat słów, kształtując jednocześnie właściwe ich użycie czy prawidłową artykulację.

Hervé Tullet „Och! Książka pełna dźwięków”

Tytuł: Och! Książka pełna dźwięków

Autor: Hervé Tullet

Wydawnictwo: Babaryba

Głównym narzędziem porozumiewania się wśród ludzi stanowi język, którego istotą jest wzajemne przekazywanie znaczeń. Za pomocą języka informujemy o zdobytych doświadczeniach, dzielimy się wiedzą, wyrażamy swoje emocje, prośby oraz zastrzeżenia. To właśnie posiadanie najwyżej rozwiniętego kodu porozumiewania się, decyduje o naczelnej pozycji człowieka wśród wszystkich istot. Dlatego tak ważne jest wspieranie, nie tylko rozwoju językowego, ale kompleksowe stymulowanie rozwoju dziecka.

Joanna Bartosik "Raz. Dwa. Trzy. Mówimy"

Tytuł: Raz. Dwa. Trzy. Mówimy

Autor: Joanna Bartosik 

Wydawnictwo: Widnokrąg

Głównym narzędziem porozumiewania się pomiędzy ludźmi, jest język. Za jego pomocą informujemy o zdobytych doświadczeniach, wyrażamy emocje, prośby, snujemy plany. Rozwój mowy jest uwarunkowany zarówno biologicznie, jak i środowiskowo, zaś wśród wspomnianych biologicznych mechanizmów warunkujących mowę można wymienić między innymi narządy oddechowe i narządy fonacyjne. Już około dziesiątego miesiąca życia dziecka możemy oczekiwać jego pierwszych słów, wypowiadanych głównie w celu uzyskania korzyści. Najczęściej są to nazwy osób z otoczenia dziecka („mama”), zwierząt czy też określonych czynności. Zdarzają się również wypowiedzi o społecznym charakterze („pa pa”), zaś z każdym miesiącem zasób tych słów się wzbogaca o nowe. Przez cały ten czas wzrasta również stopień rozumienia wypowiedzi otoczenia. 

praca zbiorowa „Wesołe dzieciaki poznają zwierzaki”

Tytuł: Wesołe dzieciaki poznają zwierzaki

Autor: opracowanie zbiorowe

Wydawnictwo: Olesiejuk

Mały człowiek poznaje otaczający go świat między innymi poprzez obserwację, dotyk, wykorzystuje również zmysł słuchu, węchu oraz smaku. Im więcej odpowiednich dla jego wieku bodźców dostarczymy, tym dziecko będzie lepiej się rozwijało, tym sprawniej będzie funkcjonowało. Rozwój dziecka musi przebiegać globalnie, na wszystkich płaszczyznach jego funkcjonowania.

Każdy maluch ma oczywiście indywidualne tempo, w jakim wzrasta i rozwija się, jednak jako rodzice możemy (a nawet powinniśmy) służyć mu pomocą. Nieocenione są przy tym różnego rodzaju gry i zabawy, a także odpowiednio dobrane lektury.